در این پژوهش برای بررسی تاثیر اجرای فاز اول هدفمندی یارانه‌ها بر عملکرد مالی شرکت‌ها از روش پیش آزمون – پس آزمون ^[۱۲] شاخص‌های ارزیابی عملکرد مالی سه سال قبل از اجرای هدفمندی یارانه‌ها( ۸۶-۸۷-۸۸) و سه سال پس از اجرای آن (۸۹-۹۰-۹۱) مقایسه گردیده است.


متغیرهای پژوهش از دو نوع متغیر‌های مستقل و وابسته می‌باشند. متغیر مستقل پژوهش هدفمندی یارانه‌ها و متغیرهای وابسته شاخص‌های ارزیابی عملکرد مالی شامل: سود هر سهم، بازده حقوق صاحبان سهام، قیمت به سود هر سهم، بازده دارایی‌ها، ارزش افزوده اقتصادی، ارزش افزوده نقدی، بازده جریان نقدی سرمایه گذاری‌شده و ارزش افزوده بازاری می‌باشد.

۱-۹، واحد تحلیل آماری

در بین صنایع موجود و پذیرش شده در بورس اوراق بهادار تهران در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته‌اند که دلایل انتخاب به شرح زیر آورده شده است:

• • تعداد زیاد شرکت‌های موجود در این گروه‌ها باعث شکل‌گیری میانگین و آزمون قابل اتکاتری خواهد‌شد. بدین معنی که عملکردهای بسیار عالی و بسیار ضعیف برخی شرکت‌ها تحت تاثیر عوامل محیطی باعث تحریف نمی‌شود و تاثیر کمتری بر اطلاعات خواهندگذاشت.

• • انرژی‌بر بودن این صنایع و تاثیر هدفمندی بر صنایع انرژی‌بر

• • وجود اطلاعات شفاف‌تر نسبت به سایر گروه‌های موجود در بورس

• وجود برخی گمانه‌ها از کاهش سودآوری و حتی ورشکستگی شرکت‌های موجود در این صنایع پس از اجرای هدفمندی توسط کارشناسان و تحلیلگران بازار بورس و همینطور مرکز پژوهش‌های مجلس.

از میان شرکت‌های موجود و فعال در لیست شرکت‌های فعال و پذیرش شده در بورس اوراق بهادار تهران شرکت‌هایی که دارای مشخصات زیر باشند انتخاب گردیدند:

• • فعالیت شرکت‌ها بایستی ماهیت تولیدی و صنعتی داشته باشند.

• • از سال ۸۶ تا سال ۹۲ در بورس حاضر باشند و نامشان در لیست ناشران پذیرفته بورسی درج شده باشد.(اخراج نشده باشند)

• • بیشتر از ۶ ماه توقف نماد در دوره حضور ۶ ساله مورد برسی نداشته باشند.

• • سال مالی همگی آن ها ۲۹/۱۲ باشد.

• • وجود صورت‌های مالی حسابرسی شده در سامانه کدال.

• در دوره مورد بررسی تغییر در سال مالی نداشته باشند.

۱-۱۰، ابزار و روش گردآوری داده ها

داده های این پژوهش به روش کتابخانه‌ای گردآوری شده‌اند. داده های لازم به منظور محاسبه شاخص‌های ارزیابی عملکرد مالی از کتابخانه بورس اوراق بهادار تهران واز تارنمای شبکه کدال(سیستم جامع اطلاع رسانی ناشران اوراق بهادار) استخراج گردیده‌اند. اطلاعات بازاری این شرکت‌ها نیز از تارنمای بورس اوراق بهادار تهران به دست آمده است.

۱-۱۱، روش های تحلیل داده ها

تحلیل داده ها به صورت استنباطی صورت گرفته است. در این روش ابتدا ۸ شاخص ارزیابی عملکرد طی ۶ سال ۸۶، ۸۷، ۸۸، ۸۹، ۹۰، ۹۱ محاسبه و مورد بررسی قرار گرفتند. سپس اختلاف میانگین برای هر کدام از این شرکت‌ها در هر شاخص برای سه سال قبل از هدفمندی و سه سال بعد از هدفمندی را به دست آورده ایم. معنا دار بودن این اختلافات را با بهره گرفتن از نرم افزار SPSS و انجام آزمون T- student مورد سنجش قرار خواهیم داد.

آزمون T – student برای نمونه های وابسته شامل مقایسه میانگین‌های دو گروه است و روی تفاوت‌های بین گروه‌ها تمرکز می‌کند. همان‌ طور که در فرمول زیر مشاهده می‌شود، مجموع تفاوت‌های دو نمونه‌، صورت کسر را تشکیل می‌دهد :


: مجموع تفاوت بین گروه‌ها

: مجموع مجذور تفاوت‌های بین گروهی

n : زوج‌های مشاهده شده

سپس t به دست آمده را با مقدار بحرانی به دست آمده از جداول مربوطه مقایسه نموده و در صورت قرار گرفتن t به دست آمده از ناحیه بحرانی، فرضیه H0 را نمی‌توان رد نمود و در صورت قرار گرفتن در خارج از ناحیه بحرانی فرضیه H0 پژوهش رد می‌شود.

۰ H0 : µd =

H1 : µd ≠۰

فصل دوم:

مبانی نظری و پیشینه تحقیق

۲-۱، مقدمه

اجرای طرح هدفمندکردن یارانه‌‌ها و اصلاح قیمت حامل‌های انرژی، با توجه به اثرگذاری بر متغیرهای اقتصاد کلان، مصرف بخش خصوصی و تولید زیر بخش‌های صنعت از حساسیت بالایی در اقتصاد کشور برخوردار است. یکی از مهم‌ترین مزیت‌های اجرای قانون هدفمندکردن یارانه‌ها، که موجب شد اقتصاددانان زیادی از این قانون حمایت کنند این بود که حذف یارانه‌های غیر مستقیم در بازار انرژی، می‌تواند موجب شفافیت بیشتر و واقعی شدن قیمت‌های نسبی در بازار و در نتیجه اصلاح علامت‌دهی قیمت‌ها در تخصیص منابع در اقتصاد کشور شود. البته انتظار می‌رود که این دستاورد به مرور و در بلند مدت ایجاد شود. بر اساس مبانی علم اقتصاد، قیمت‌های نسبی در بازار آزاد، آشکارکننده فرصت‌های کسب سود و رفع کننده کمبودها و مازادها در بازار است. بر این اساس انتظار می‌رود، اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها از مسیر شفاف‌سازی بیشتر و واقعی‌شدن قیمت‌های نسبی، به بهبود تخصیص منابع در اقتصاد ایران منجر شده و کارایی و بهره‌وری را در بخش تولید افزایش داده و از اتلاف منابع جلوگیری می‌کند. ‌بنابرین‏ پیش‌بینی می‌شود که افزایش کارایی سیستم قیمت‌ها در نتیجه اجرای این قانون، به افزایش بهره‌وری و تولید و به تبع آن افزایش اشتغال در کشور انجامد(زمان زاده،۱۳۹۰).

در فصل اول به بیان کلیات پژوهش توجه شد، در این فصل پژوهشگر بر آن است که با توجه به موضوع که مبتنی بر ” بررسی عملکرد شرکت‌های بورسی قبل و پس از اجرای فاز اول هدفمندی یارانه‌ها” است، به بیان مفاهیم، نظرات، مفاهیم مرتبط و پیشینه موضوع از منظر پژوهشگران این حوزه بپردازد. در این فصل مبانی نظری در خصوص معیارهای ارزیابی عملکرد و نیز پیشینه پژوهش‌های داخلی و خارجی مرتبط با موضوع پژوهش گرداوری گردیده است.

۲-۲، یارانه

در کتب و مقاله های اقتصادی تعاریف متعددی پیرامون مبحث یارانه وجود دارد. به عنوان مثال در یک تعریف ساده، یارانه مبلغ پرداخت شده برای هر واحد از کالا یا خدمت است که یا به صورت مقدار پول مشخص برای هر واحد از کالا و خدمت یا به صورت درصد مشخصی از قیمت هر واحد در نظر گرفته‌شده است.

در تعریفی دیگر آمده است : یارانه یا سوبسید، شکلی از کمک مالی است که به یک تجارت و بخش خصوصی پرداخت می‌شود. بخش عمده یارانه‌ها توسط دولت برای تولید کنندگان یا توزیع کنندگان در یک صنعت، جلوگیری از رکود آن صنعت، ممانعت از افزایش قیمت تولیدات آن و یا برای ترغیب استخدام نیروی کار بیشتر اعطا می‌شد. مثال آن یارانه‌هایی است که برای حمایت از صادرات، یا به منظور پایین نگه داشتن هزینه های زندگی برای برخی خوردنی‌ها و یا برای افزایش تولید مزارع و رسیدن به خودکفایی در تولید غذا پرداخت می‌شوند. یارانه‌ها می‌توانند با رقابتی ساختن مصنوعی کالا‌ها و خدمات داخلی در مقابل واردات، به عنوان شکلی از حمایت گرایی یا محدودیت تجاری باشند.