۳-۱)مقدمه:
منظور از روش تحقیق، همه راهها و شیوههایی است که محقق را از خطا مصون داشته و امکان رسیدن به حقیقت را برای وی فراهم میسازد. به عبارت دیگر روش تحقیق علمی، پیروی از رویهای منظم و سیستماتیک است که در جریان استفاده از روشهای آماری و مرتبط ساختن عوامل موضوع تحقیق، باید رعایت گردد (دلاور، ۱۳۸۶).
طی فصول اول و دوم گزارش تحقیق به ترتیب کلیات تحقیق، مبانی نظری و پیشیته تحقیق در ارتباط با مفاهیم، معیارها و روش های پیش بینی سرمایه در گردش و نهایتا پیشینه تحقیق در ارتباط با روش ها و نتایج تحقیقات انجام شده در داخل و خارج از کشور مورد بحث قرار گرفته است.
در این فصل ابتدا در مورد روش کلی یا نوع تحقیق بر مبنای هر یک از معیارهای هدف، روش گردآوری داده ها و استنتاج و نهایتا طرح کلی تحقیق در اجرای تحقیق و استنتاج تشریح شده است. در ادامه بر مبنای مرزبندی های مبتنی بر شرایط احراز افراد مورد مطالعه، جامعه آماری مورد تعریف واقع شده است. به جهت محدودیت در انتخاب افراد جامعه آماری و رعایت شرط تجانس و همگنی داده ها، شرکت های باقی مانده پس از اعمال شرایط یاد شده به عنوان جامعه آماری یا شرکت های منتخب بورسی تعریف شده است. در ادامه نحوه تعیین حجم نمونه آماری و کفایت آن مبتنی بر فرمول آماری و مراحل مرتبط با آن مطرح و روش نمونه گیری تصادفی عنوان شده است.
پس از آن به ترتیب روش ها و ابزار گردآوری داده ها و موارد استفاده از هر روش مطرح و پایایی و اعتبار ابزار تحقیق مطرح شده است. در انتها به شرح هریک از روش ها و ابزار مورداستفاده در تجزیه و تحلیل داده ها مشتمل بر روش های آماری و غیر آماری، مدل تحقیق و اجزای آن در قالب یک مدل منطقی ریاضی برای تعیین متغیرها، اندازه گیری و بیان نوع رابطه بین آن ها و برآورد این رابطه و در نهایت نرم افزارهای مورد استفاده در این زمینه به همراه موارد استفاده از هریک مورد بحث قرار گرفته اند.
۳-۲) روش کلی تحقیق:
نوع یا روش کلی این تحقیق را میتوان مبتنی بر چهار معیار اساسی طبقه بندی تحقیقات مشتمل بر هدف، روش گردآوری داده ها و استنتاج، طرح تحقیق و نهایتا نوع و ماهیت داده ها و متغیرها و روش های تعیین ارتباط بین متغیرها به شرح ذیل مشخص کرد:
۱) از جهت هدف: این تحقیق به دنبال طرح نظریه الگو یا ابزار جدید نبوده بلکه به دنبال به کارگیری روشها و مدلهای موجود در قلمرو تحقیق در راستای بهبود وضعیت میباشد بدین لحاظ میتوان این تحقیق را از نوع تحقیقات “کاربردی" نامید.
۲) از نظر روش استنتاج: از آن جهت که در انجام این تحقیق از نمونه تصادفی استفاده شده است، مبتنی بر روش گردآوری داده ها و استنتاج، در این تحقیق جهت تبیین مشاهدات نمونه ای از روش “توصیفی” و در تعمیم یافته ها از جمله در تحلیل پیش فرض ها و تعمیم پارامترهای رگرسیونی از نمونه به جامعه آماری از روش تحلیلی یا “استقرایی” استفاده شده است.
۳) طرح تحقیق: با عنایت به اینکه داده های آماری مورد استفاده در این تحقیق دادهای عملکردی مربوط به یک بازه زمانی ۵ ساله مالی منتهی به ۲۹/۱۲/۱۳۹۲ بوده و به طور کلی بازه زمانی گذشته میباشد طرح تحقیق از نوع “پس رویدادی"، گذشته نگر یا توصیفی- تحلیلی مبتنی بر تجربیات گذشته یا Ex-post facto بوده است.
۴) ماهیت داده ها و روش ها: به جهت کمی بودن داده های عملکردی مورد استفاده در تحلیل، ماهیت کمی متغیرها و روش های مورد استفاده در تعیین ارتباط بین متغیرها، تحقیق حاضر از تحقیقات کمی و “غیرقضاوتی” بوده است.
۳-۳) جامعه آماری
جامعه آماری این تحقیق ، شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در یک بازه زمانی ۵ ساله طی سال های مالی ۱۳۹۲-۱۳۸۸ است که از شرایط زیر به جهت فراهم آمدن امکان مقایسه بین آن ها، برخوردار باشند :
۱) قبل از بازه زمانی سال های مالی ۱۳۹۲-۱۳۸۸ وارد بورس شده و طی دوره مزبور از بورس خارج نشده باشند.
۲) اطلاعات سالانه آنها در پایان هر سال منتشر شده و یا بر مبنای مستندات موجود قابل دسترسی باشد .
۳) سال مالی شرکت ها طی کل دوره قلمرو زمانی تحقیق به ۲۹ اسفند ختم شوند و در طی بازه زمانی تحت بررسی، سال مالی خود را تغییر نداده باشند.
۴) نوع فعالیت شرکتها تولیدی یا بازرگانی بوده به تعبیری، متعلق به مجموعه بانک ها، موسسات مالی، اعتباری و سرمایه گذاری نباشد.
بر مبنای شرایط فوق الذکر تعداد شرکت های مورد مطالعه یا حجم جامعه آماری(N) به عنوان جامعه آماری ۲۴۵ شرکت بوده اند.
۳-۴)حجم نمونه و کفایت آن
تعیین حجم نمونه اهمیت فراوانی در قابلیت تعمیم نتایج آزمون به جامعه دارد . روش های مختلفی جهت تعیین حجم نمونه وجود دارد که دقیق ترین روش ها ، روش های ریاضی جهت محاسبه حجم نمونه است . (مومنی ،۱۳۸۶، ۱۷ص۲۱۷).
جهت تعیین حجم نمونه در این تحقیق به ترتیب زیرعمل شده است:
الف) تعیین نمونه پایلوت:
برای داشتن برآوردی از واریانس جامعه نمونه ای پایلوت به حجم ۱۵ شرکت به روش تصادفی ساده انتخاب گردید.
ب) برآورد واریانس متغیر وابسته: در نمونه تصادفی پایلوت واریانس نمونه ای از متغیر وابسته تحقیق یا حجم مبادلات به عنوان برآوردی از واریانس اصلی در جامعه آماری طبق فرمول زیر محاسبه شد.
بر محبنای محاسبات انجام شده واریانس نمونه ای برابر ۸۶۵۲۳۱ به دست آمد.
ج) محاسبه حجم نمونه اصلی: برای تعیین حجم نهایی نمونه تصادفی از فرمول زیر با عنایت به مجهول بودن واریانس جامعه و استفاده از واریانس نمونه ای به عنوان برآورد آن، تعیین شده است:
که در این فرمول n حجم نمونه nتصادفی نهایی، t مقدار تابع توزیع تی استیودنت، S انحراف معیار نمونه ای و مجذور آن واریانس نمونه ای محاسبه شده در بند ب می باشد. α احتمال خطای نوع اول که معمولا در علوم اجتماعی ۵ درصد تعیین می گزدد، df درجه آزادی که در اینجا حجم نمونه تصادفی پایلوت منهای یک است، D خطای نوع دوم یا درصد خطای مجاز در مورد متغیرهای نسبی است که در تحقیقات گذشته بین ۱ تا ۵ درصد واریانس در نمونه برآوردی آزمایشی فرض شده که در اینجا ۲۰۳۳۵ انتخاب شده است. با جای گذاری مقادیر در این فرمول محاسبات حجم نهایی نمونه به صورت زیر درآمده است:
n ≥ (۱٫۷۶۱۳۲*۱٫۷۶۱۳۲*۸۶۵۲۳۱)/ ۲۰۳۳۵ = ۱۱۲٫۹۹۷۱۱۱۵
که با گرد کردن آن حجم نمونه تصادفی نهایی ۱۱۳ محاسبه شده است. با عنایت به محدود شدن حجم نمونه تصادفی در هر گروه و نیاز به استفاده از روش رگرسیون خطی مرکب، داده ها در یک بازه زمانی ۵ ساله در فاصله زمانی بین ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۲ مورد مطالعه قرار گرفته اند. بنابراین نمونه نهایی مشتمل بر ۵ نمونه وابسته یا به عبارتی ۵۶۵ سال- شرکت بوده است.
۳-۵)روش نمونه گیری و دلیل استفاده از آن
به جهت عدم استفاده از متغیرهای کنترلی در تحقیق، روش نمونه گیری در این تحقیق، روش تصادفی ساده بوده است. بدین منظور جامعه آماری به شرح تعریف شده در بند ۳-۳ با اعدا ۱ تا ۲۶۵ کد گذاری شده و با بهره گرفتن از شبیه سازی کامپیوتری در این بازه، ۱۳۲ عدد انتخاب گردید. در انتها بر اساس فهرست کدگذاری شرکت ها، شرکت های متناظر با کدهای انتخاب شده به عنوان نمونه تصادفی آماری انتخاب و داده های خام عملکردی در ارتباط با آن ها گردآوری شد.
۳-۶)روش های گردآوری داده ها و کاربرد آن
۱) روش مطالعه کتابخانه ای : از این روش برای تبیین مبانی نظری تحقیق و گردآوری پیشینه تحقیق استفاده شده است. در این راستا کتابها ، پایان نامه ها ، و مقاله های فارسی و انگلیسی مورد بررسی و استفاده قرار گرفته است .
۲) روش مطالعه اسناد و مدارک : به منظور دستیابی به داده های مورد نیاز برای پردازش فرضیه های تحقیق ، از روش مطالعه اسناد و مدارک با توجه به اطلاعات ارائه شده شرکت ها استفاده شده است . در این راستا ، صورتهای مالی و یادداشتهای توضیحی شرکت ها مورد استفاده قرار گرفته است .
۳) کاوش اینترنتی : برای تبیین بخشی از مبانی نظری تحقیق و گردآوری پیشینه تحقیق و در واقع تکمیل ادبیات تحقیق در کنار روش مطالعه کتابخانه ای مورد استفاده قرار گرفته است .
۳-۷)ابزار گردآوری داده ها و کاربرد آن:
در این تحقیق جهت گردآوری داده های مربوط به تبیین ادبیات تحقیق و اجرای تحقیق در قلمرو مکانی تحقیق، بسته به مورد از ابزار زیر استفاده شده است:
الف) فیش : برای ثبت و ضبط مطالب به دست آمده در بررسی اسناد و مدارک در مطالعات کتابخانه ای که اعتبار و پایایی خود را در سطح بالایی حفظ می کند ، استفاده شده است.
ب) جدول : جهت تلخیص داده ها با بهره گرفتن از اطلاعات شرکتها و با توجه به اسناد و مدارک ارائه شده توسط آنها به سازمان بورس اوراق بهادار تهران از جداول تلخیص داده ها استفاده شده است.
۸-۳) پایایی و اعتبار ابزار تحقیق:
پایایایی به معنای تکرار پذیری نتایج و اعتبار یا دقت به معنای این است که آیا آن چه را که می خواسته ایم به درستی اندازه گرفته ایم یاخیر. در راستای افزایش پایایی و اعتبار داده های گردآوری شده بسته به مورد از روش های ذیل استفاده شده است:
الف ) پایایی ابزار تحقیق : پایایی یعنی تکرار پذیری نتایج اندازه گیری . یعنی اگر اندازه گیری تکرار شود همان نتایج قبلی بدست آید . به طور کلی اگر مبدا زمانی یک متغیر، تغییر کند و میانگین و واریانس و کواریانس آن تغییری نکند، در آن صورت متغیر پایاست و در غیر این صورت متغیر، ناپایا خواهد بود. در پژوهش حاضر برای تشخیص پایایی از آزمون ADF فیشر استفاده شده است .
ب ) اعتبار ابزار تحقیق : برای تعیین اعتبار محتوایی ، در تحقیقات پس رویدادی از منابع یا مدارک ممیزی شده و نیز استفاده از منابع موازی که همدیگر را تائید کنند استفاده می شود ، که این کار دقت و اعتبار را بالا می برد . در این تحقیق هم برای تعیین اعتبار به مطالعه و بررسی صورت های مالی و یادداشت های پیوست صورت های مالی شرکتهای بورسی استناد شده است .
۳-۹)روش ها و ابزار تجزیه وتحلیل داده ها:
در این تحقیق جهت تجزیه و تحلیل داده ها به ترتیب از ابزار و روش های زیر استفاده شده است:
یک) روش های آماری:
که در چهار دسته روش های توصیفی، روش های تحلیل پیش فرض ها ، روش های تعیین ارتباط بین متغیرها و نهایتا روش های تعمیم یافته ها از نمونه به جامعه آماری تقسیم می شوند.
الف) روش های توصیفی :
که در این تحقیق از جدول توزیع فراوانی ، نمودار میله ای و هیستوگرام ، نمودار پراکندگی ، شاخص های آماری میانگین ، انحراف معیار ، حداقل و حداکثر ، ضرایب چولگی و کشیدگی استاندارد برای توصیف نمونه آماری و توصیف داده ها استفاده شده است.
نرم افزار BI تغییراتی داشته و ابزارهای پشتیبانی تصمیم بیشتری در درون این سیستم قرار داده شده است .
در حال حاضر BI و DSS، شباهتهایی دارند اما کاملا یکی نیستند .
در این پژوهش از چهار تعریف متفاوت از هوش تجاری استفاده شده است :
اکرسون [۴۱]، BI را اینگونه تعریف می کند :
راه حلهای BI، بستر هوش تجاری سازمانها را قادر می سازد از طریق یک چرخه صحیح ، جمع آوری و تحلیل اطلاعات ، تدبیر و کار بر روی طرحها، مرور و اصلاح نتایج ، به یک سازمان یاد گیرنده تبدیل شوند.
در این تعریف اکرسون (۲۰۰۳) به جمع آوری و تحلیل داده ، به اندازه استفاده از هوش تجاری در گستره محیط سازمان تاکید می کند .
راه حل هوش تجاری از طریق توانمند سازی سازمانها در جمع آوری و تحلیل اطلاعات ، تدبیر و فعالیتها بر روی طرحها ، مرور و اصلاح نتایج باعث ایجاد سازمانهای یاد گیرنده می شود ، برای ادامه این روند و استفاده از مزایای هوش تجاری ، سازمانها نیازمند به پیاده سازی سیستم مرکب از انباره داده و محیط تحلیلی خواهند بود .(اکرسون ، ۲۰۰۳،ص ۱)
اکرسون (۲۰۰۳)به استفاده از انباره داده به عنوان منبعی برای داده های قابل تحلیل ، اشاره دارد .
گرلاچ و میلر[۴۲](۲۰۰۶ ، ص۲)به تشریح یک تعریف مشابه تعریف اکرسون ،لیکن بدوناستفاده ازانباره داده می پردازند:"هوش تجاری به معنی دسترسی به اطلاعات صحیح برای افراد ذیصلاح در مواقع نیازمیباشد” این عبارت مشتمل بر تمامی قابلیتهای موردنیازجهت تبدیل داده به اطلاعات به نحوی که هرفردی درسازمان جهت اخذ تصمیم های مؤثرازآن استفاده نماید میباشد . نقطه قوت تعریف گرلاچ و میلر ، تاکید آنان بر تبدیل داده به اطلاعات ، برای تمامی کاربران و افراد سازمان برای کمک به آنان جهت اخذ تصمیمات موثرتر می باشد .
تعریف سوم از توربن [۴۳] : ” هدف اصلی هوش تجاری آن است که دسترسی تعاملی به داده و تغییرات در آن را ممکن سازد وهمچنین قابلیت تحلیل مناسب بر روی داده را برای مدیران و تحلیلگران فراهم نماید .این تعریف نقاط اشتراک فراوانی با دو تعریف قبلی دارد . توربن (۲۰۰۷) بر تحلیل داده ها و استفاده برای انواع کاربران در سطوح مختلف سازمان تاکید می نماید.
لوشین [۴۴] از تعریف متفاوت تری استفاده می نماید : فرایندها ، فناوری ها و ابزار مورد نیاز برای تبدیل داده به اطلاعات ، اطلاعات به دانش و دانش به طرحهایی که باعث سود آوری در سازمان می شوند .
هوش تجاری بر انباره داده و ابزار تحلیل تجاری ، احاطه دارد و مضمون آن ، مدیریت دانش است .
ارتباط بین تئوریها در شکل ۲-۵ نشان داده شده است . این شکل به طور واضح قسمتهای مختلف در این حوزه را نمایش میدهد . همچنین ارتباط بین اجزای مختلف نشان داده شده است [۴۵]. یک چارچوب نظری خوب برای سیستم های اطلاعات مدیریت ، که به طور گسترده در پیشینه ی پژوهش تشریح میگردد و مانند یک پایه وبنیان اصلی عمل مینماید . اجزائی که در حوزه ی این چارچوب قرار میگیرند شامل : توصیف فعالیتهای مدیریتی [۴۶] و مدل تصمیم سازی و تصمیم ها [۴۷].این بخش ها به صورت عمیق برای درک بهتر از چارچوب ،مورد بحث قرار میگیرند .در بخش دیگر ، محیط تحلیلی ،پشتیبانی تصمیم را تشریح مینماید که به عنوان خروجی سیستم هوش تجاری شناخته میشود [۴۸]. بصیرت و اگاهی نیز در سیستم دخیل هستند زیرا تآثیر عمیقی در چرخه ی تصمیم سازی دارند [۴۹].اکرسون(۲۰۰۳) از محیط هوش تجاری برای درک بهتر و شناخت اجزای ان استفاده میگردد . این محیط به دو بخش تقسیم میگردد :بخش تکنیکی و بخش تحلیلی . محیط انبار داده شامل ترکیب داده ها از سیستم ها ومنابع اطلاعاتی گوناگون است (که به آن فرایند [۵۰]ETLنیز گفته میشود) .
فرایند ETL
کیفی سازی اطلاعا ت
پشتیبانی تصمیم
هوش تجاری
بصیرت
انباره داده
محیط فنی
محیط تحلیلی
تصمیم
چارچوب سیستم های اطلاعاتی مدیریت
تصمیمات
فعالیتهای مدیریتی
مدل تصمیم گیری
۲-۵- محیط انباره داده (اکرسون ، آنتونی ، هایاشی)
۲-۳۴- محیط انباره داده
محیط انباره داده که در شکل ۳.۲ در دایره سمت چپ نمایش داده شده ، مفهوم هوش تجاری را از دیدگاه فنی تشریح می نماید .
جنبه های فنی شامل فرایند بازیابی اطلاعات از منابع مختلف ، خلاصه سازی ، تبدیل و بارگذاری (ETL) و سپس ورود آن به انباره داده (اکرسون ،۲۰۰۳) می باشند.
منابع مختلفی جهت واکشی داده و انتقال آن به انباره داده وجود دارد . اغلب ، نه تنها داده از سیستم های عملیاتی مختلف ، بلکه از طریق منابع بیرونی نیز تهیه می شود .همچنین داده می تواند از طریق پردازش بر خط (OLTP) یا یک سیستم برنامه ریزی منابع سازمان (ERP) بازیابی شود، در برخی موارد ، داده ها از فضای وب و وبلاگها ، برای ورود به انباره داده تهیه می گردند [۵۱] .
از آنجائیکه یک قسمت حساس در هر هوش تجاری ، کیفیت اطلاعات نقش مهمی ایفا میکند. انگلیش [۵۲] (۱۹۹۹) ادعا می کند که دو خصیصه مهم در مورد کیفیت اطلاعات وجود دارد .
اطلاعات ذاتی ، اطلاعات کاربردی .
کیفیت اطلاعات ذاتی ، همان دقت اطلاعات است و اینکه مفاهیم چقدر به دنیای واقعی نزدیک است. در مقابل ، اطلاعات کاربردی مقدار اطلاعات مفید و با ارزشی است که جهت انجام فرایند کاریبرای کمک به سازمان در جهت رسیدن به اهدافش از آن استفاده میگردد .
برای درک مفهوم کیفیت اطلاعات ، انگلیش (۱۹۹۹) ادعا می کند یک عامل مهم درک مفاهیمی چون داده ، اطلاعات ، دانش ، خرد ، خواهد بود .
داده ، همان مواد اولیه ای است که اطلاعات از آن مشتق میشود میتواند به عنوان موجودیت ، صفت باشد . اطلاعات زمانی حادث میشود که مفهوم داده برای ما مشخص و قابل فهم گردد . به هر حال وجود اطلاعات به تنهایی غیر قابل استفاده است . ولی زمانی که درک میشود برای کاربران ، ارزشمند میشود . انگلیش (۱۹۹۹) تشریح مینماید که اطلاعات زمانی به دانش تبدیل میشود که معنا و مفهوم معین پیدا کند .
خرد ، به دانش وابسته است و به معنی درک این موضوع است که دانش در چه زمینه هایی کاربرد دارد .
مرکز انباره داده اکرسون (۲۰۰۳) فرایندهای ETL را شامل میشود که از آنها برای تهیه انباره داده حاوی اطلاعات مفید و مناسب استفاده مینماید .
در فرایندهای ETL :
Extraction (استخراج) : به مفهوم جمع آوری اطلاعات از بانک های اطلاعاتی وسیستم های مختلف میباشد .
Transformation (انتقال) : فرایندی است که در طی آن داده های استخراج شده برای تزریق به انباره داده یا یک بانک اطلاعاتی ، آماده میشوند .
Load (بارگذاری) : به مفهوم قرار دادن اطلاعات در انباره داده است [۵۳].
بخش اصلی هوش تجاری ، فرایند ETL میباشد ، به لحاظ اینکه در این فرایند ، داده از سیستم ها ومنابع مختلف جمع آوری و برای ورود به انباره داده ، ترکیب می شود.
این روش تمامی کاربران راقادرمی سازد که با اطلاعات یکسانی، کارکنند .که ازآن به عنوان اینکه در این فرایند، داده از سیستم ها و منابع مختلف جمع آوری و برای ورود به انباره داده ترکیب میشود . یک نسخه واقعی نام برده میشود[۵۴] . چنانچه فرایندETL به خوبی طراحی واجرا شود،اطلاعات سازمان دریک محل انبار میگردد وکارکنان سازمان نگران صحت اطلاعات موجود ، نخواهند بود .
منابع داده
کاربران سازمانی
محیط فنی
۴-۳-۱).آمار توصیفی مدل های نهایی
جدول(۴-۲) آمار توصیفی مربوط به متغیرهای[۸۶] مدل های پژوهش را نشان می دهد که بیانگر پارامترهای توصیفی برای هر متغیر به صورت مجزا می باشد. این پارامترها عمدتاً شامل اطلاعات مربوط به شاخص های مرکزی، نظیر بیشینه، کمینه، میانگین و میانه و همچنین اطلاعات مربوط به شاخص های پراکندگی نظیر واریانس، چولگی و کشیدگی است. در این جدول تعداد مشاهدات برای هر متغیر برابر۵۰۰ مشاهد است.
مهمترین شاخص مرکزی میانگین است که نشان دهنده نقطه تعادل و مرکز ثقل توزیع است و شاخص مناسبی برای نشان دادن مرکزیت داده هاست. برای مثال میانگین متغیر بازده حقوق صاحبان سهام(SR) برابر با۳۱ /۰ می باشد، که نشان می دهد بیشتر داده های مربوط به این متغیر حول این نقطه تمرکز یافته اند. میانه یکی از شاخص های مرکزی است که وضعیت جامعه را نشان می دهد. همانگونه که در جدول(۴-۲) مشاهده می شود میانه متغیرتوانایی مدیریت(Ability)برابر با ۰۸/۰می باشد که نشان می دهد نیمی از داده ها کمتر از این مقدار و نیمی دیگر بیشتر از این مقدار هستند.
پارامترهای پراکندگی، به طور کلی معیاری برای تعیین میزان پراکندگی داده ها از یکدیگر یا میزان پراکندگی آنها نسبت به میانگین است. از جمله مهمترین پارامترهای پراکندگی انحراف معیار است. مقدار این پارامتر برای متغیراندازه شرکت(size) برابر۴/۱و برای متغیر بدهی بلندمدت به کل دارایی(LD) برابر۰۸/۰ است که نشان می دهد در بین متغیرهای پژوهش، اندازه شرکت(size)و بدهی بلندمدت به کل دارایی(LD) به ترتیب دارای بیشترین و کمترین میزان پراکندگی می باشند.
میزان عدم تقارن منحنی فراوانی را چولگی می نامند. اگر ضریب چولگی صفر باشد، جامعه کاملاً متقارن است و چنانچه ضریب مثبت باشد، چولگی به راست و اگر منفی باشد، چولگی به چپ وجود خواهد داشت. به عنوان مثال ضریب چولگی متغیر کل بدهی به کل دارایی(TD)برابر با ۴۸/۰- می باشد، یعنی این متغیر چولگی به چپ دارد و به این اندازه از مرکز تقارن انحراف دارد. متغیرتوانایی مدیریت(Ability)بیشترین و متغیرارزش بازار به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام (MB)کمترین عدم تقارن را نسبت به توزیع نرمال دارد.
میزان کشیدگی منحنی فراونی نسبت به منحنی نرمال استاندارد را برجستگی یا کشیدگی می نامند. اگر کشیدگی حدود صفر باشد، منحنی فراوانی از لحاظ کشیدگی وضعیت متعادل و نرمال خواهد داشت، اگر این مقدار مثبت باشد منحنی برجسته و اگر منفی باشد منحنی پهن می باشد. کشیدگی تمامی متغیر های این مدل مثبت است. متغیرتوانایی مدیریت(Ability) بیشترین برجستگی و متغیر سطح تحصیلات (EL)کمترین برجستگی را نسبت به منحنی نرمال دارد.
مقدار بیشینه و کمینه متغیرهای جدول (۴-۲) به همراه نام شرکت و سال مورد نظر در پیوست شماره ۲ در انتهای پایان نامه نشان داده شده است. جدول (۴-۲) :آمارتوصیفی مدل های پژوهش |
|||||||
متغیر آماره |
بازده حقوق صاحبان سهام | توانایی مدیریت | کل بدهی به کل دارایی | بدهی بلندمدت به کل دارایی | اندازه شرکت (لگارتیم طبیعی فروش خالص) | ارزش بازار به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام | سطح تحصیلات (متغیر مجازی) |
SR | Ability | TD | LD | Size | MB | EL | |
میانگین | ۳۰۹/۰ | ۳۵۵/۰ | ۵۷/۰ | ۰۷۷/۰ | ۳۱/۱۳ | ۵۰۲/۷ | ۵۴/۰ |
میانه | ۳۰۵/۰ | ۰۸۹/۰ | ۵۹/۰ | ۰۴۷/۰ | ۲۶/۱۳ | ۵۲۵/۷ | ۰۰/۱ |
یکی از مهمترین اجزای آمادگی جسمانی، استقامت قلبی-تنفسی است. استقامت قلبی-تنفسی عبارت است از: توانایی انجام فعالیت ورزشی پویا که در آن گروه های عضلانی بزرگ با شدت متوسط تا زیاد برای یک دوره زمانی طولانی مدت، درگیر میشوند (آ سی اس ام، ۱۹۹۵). فیزیولوژیستهای ورزشی، معتبرترین شاخص ظرفیت عملکردی سیستم قلبی-تنفسی را اکسیژن مصرفی بیشینه (VO2max) یا حجم اکسیژن مصرفی اوج را که به طور مسقیم اندازه گیری میشوند، در نظر گرفته اند. VO2max یا میزان اکسیژن برداشتی هنگام فعالیت ورزشی هوازی بیشینه، بازتابی است از:
-
- توانایی قلب، ریهها و خون، برای انتقال اکسیژن به عضلات در حال کار
-
- استفاده از اکسیژن توسط عضلات هنگام فعالیت ورزشی (گائینی، ۱۳۸۲).
روشهای اندازه گیری برای تغیین آمادگی قلبی-تنفسی
VO2max را به دو روش زیر اندازه گیری می کنند:
۱) آزمونهای آزمایشگاهی برای تعیین آمادگی قلبی- تنفسی
بهترین آزمون آزمایشگاهی برای سنجش استقامت قلبی-تنفسی، اندازه گیری مسقیم اکسیژن مصرفی، از طریق آزمونهای ورزشی مرحله ای تا رسیدن به حداکثر ظرفیت است. این آزمونها معمولا با بهره گرفتن از دوچرخهی ثابت و یا نوارگردان اجرا می شود و شخص مورد آزمایش، به طور فزاینده فعالیت سبک را تا حداکثر شدت فعالیت اجرا می کند و در همه مراحل، اکسیژن مصرفی به وسیله دستگاههای گاز سنج اندازه گیری میشوند. اما به علت گران بودن و عملی نبودن این روش در موقعیتهای مختلف، اغلب از برآورد اکسیژن مصرفی به صورت غیر مستقیم از طریق واکنش ضربان قلب به تمرین، مسافت طی شده و یا زمان سپری شده در آزمونهای مختلف میدانی و آزمایشگاهی استفاده می شود. متداولترین آزمونهای برآورد غیر مستقیم حداکثر اکسیژن مصرفی در آزمایشگاه عبارتند از آزمون بروس و بالک روی نوارگردان، آزمون آستراند-رایمینگ[۱۰۳] روی دوچرخه کارسنج و انواعی از آزمونهای پله (گائینی، ۱۳۸۶).
۲) آزمونهای میدانی برای تعیین آمادگی قلبی-تنفسی
انواع مختلفی از آزمونهای میدانی وجود دارد که می تواند برای برآورد آمادگی قلبی-تنفسی استفاده شود. برای اجرای این آزمون ها، به وسایل خاصی نیاز نیست و در هر جا انجام می شود و میتوان از فعالیتهای سادهای مانند راهپیمایی یا دویدن بهره جست. در آزمونهای میدانی، بر اساس سرعت حرکت و مسافت طی شده، به ارزیابی آمادگی قلبی-تنفسی میپردازیم (گائینی، ۱۳۸۶).
یکی از آزمونهای نسبتا جدید در ارزیابی قابلیت هوازی که برای بچهها و بزرگسالان معتبر است، آزمون چند مرحله ای رفت و برگشت ۲۰ متر است که با نامهای پیسر[۱۰۴]، آزمون لیگر[۱۰۵]، آزمون شاتل[۱۰۶] و آزمون بوق[۱۰۷] نیز شناخته می شود. در این آزمون، شخص در یک مسافت ۲۰ متری که با علایمی از جمله خط یا مخروط مشخص شده است، به صورت رفت و برگشت، میدود. در ابتدا سرعت کم است و سپس مرحله به مرحله افزایش مییابد تا به حداکثر سرعت برای برآورد حداکثر اکسیژن مصرفی برسد. سرعت آزمون با صدای بوق که از نوار پخش صوت به گوش میرسد، کنترل می شود. شرکت کننده باید هنگام به صدا درآمدن بوق، به یکی از خطوط انتهایی یا ابتدایی مسیر ۲۰ متر رسیده باشد. آزمون زمانی پایان میپذیرد که شرکت کننده موفق نشود سه مرتبه متوالی با صدای بوق خطوط محدوده کننده مسیر برسد (گائینی، ۱۳۸۶).
۵- سرعت[۱۰۸]
سرعت متوسط برابر است با میزان جابجایی جسم، تقسیم بر زمان لازم برای جابجایی آن جسم است. از آنجایی که جابجایی یک بردار است، که توسط یک عدد (مقدار) و یک جهت تعریف می شود، سرعت متوسط نیز یک بردار است که توسط یک عدد (مقدار) و یک جهت، توصیف می شود. این مطلب به صورت ریاضی میتوان چنین بیان کرد (ژاله معماری، ۱۳۸۴):
تندی میانگین = زمان لازم =
جابجایی =
سرعت حرکت[۱۰۹] عبارت است از قابلیت فرد در جلو راندن، یا حرکت دادن تمام یا بخشی از بدن در فضا در کوتاهترین زمان ممکن مانند: سرعت یک کشتی گیر در جلو راندن دست برای اجرای یک فن، حرکت دست پرتاب کننده وزنه، حرکات پای شناگر و اسکیت باز و حرکات دست یک قهرمان کاراته (هادوی، ۱۳۷۸).
۶- چابکی[۱۱۰]
چابکی عبارت است از قلبلیتی است که انسان را قادر میسازد تا با سرعت، حالت بدن و جهت حرکت را همواره با حفظ تعادل در فضا تغییر دهد. عوامل بسیاری، مانند سرعت حرکت، زمان واکنش، تعادل، هماهنگی – عصبی عضلانی، دید و همچنین آگاهی های لازم در چابکی مؤثرند (هادوی، ۱۳۷۸).
چابکی را میتوان به دو طریق تعریف نمود. در تعریف نخست، توانایی تغییر جهت در حین حرکت چابکی نامیده می شود. چه باور بکنید و چه نکنید، برخی از ورزشکاران برجسته فاقد چابکی هستند. این مهارت جسمانی تنها بخشی از توصیف شغلی آنها نیست. یک دونده سرعت که در مسیر مستقیم میدود باید سریع باشد نه چابک. چابکی همیشه شامل دویدن نمی شود، بلکه به معنای توانایی ایجاد تغییرات سریع در وضعیت بدن است که در ورزشهایی چون ژیمناستیک و کشتی ضروری میباشد (سعید ارشم، الهام راد نیا، ۱۳۸۵).
در گذشته محققان بر این باور بودند که چابکی یک عامل کاملاً ارثی است و تمرین بر آن اثر ندارد، اما تحقیقات بعد نشان داد که این قابلیت بر اثر تمرین، تکرار و توجه قابل توسعه است.
تحققات بسیاری بر اساس انواع شکلهای بدنی و تأثیر آنها بر چابکی انجام شده است. اکثر دانشمندان عقیده دارند که افراد چاق از نظر چابکی نسبت به سایرین ضعیف ترند.
تحققات بسیاری مؤکد این مطلب است که چابکی یکی از عوامل با ارزش آمادگی حرکتی و قابلیت های ورزشی است که به عنوان یکی از اصول اساسی انجام مهارت های ورزشی شناخته شده است (هادوی، ۱۳۷۸).
۷-قدرت و استقامت عضلات
قدرت و استقامت عضلانی، از عوامل مهم تندرستی و آمادگی جسمانی هستند. قدرت عضلانی، توانایی یا ظرفیت یک عضله یا گروهی از عضلات، برای اعمال حداکثر نیرو علیه یک مقاومت است، بنابراین افزایش قدرت عضلانی، یکی از عوامل ضروری آمادگی برای کسانی است که در یک برنامه فعالیت جسمانی شرکت می کنند. قدرت عضلانی رابطه نزدیکی با استقامت عضلانی دارد. استقامت عضلانی به توانایی عضله یا گروه عضلانی برای اجرای مجموعه ای از انقباضهای تکراری یا تولید نیروی ثابت در یک دوره زمانی گفته می شود. با افزایش قدرت عضلانی، استقامت عضلانی نیز افزایش مییابد.
روشهای اندازه گیری قدرت و استقامت عضلات
قدرت و استقامت ایستا، با بهره گرفتن از نیرو سنج (دینانومتر)، کشش سنجهای سیمی[۱۱۱] و سلولهای حساس به بار[۱۱۲] اندازه گیری می شود. برای ارزیابی قدرت و استقامت پویا از وزنههای آزاد و دستگاههای مختلف تمرین قدرتی مانند دستگاههای مقامت ثابت، مقاومت متغیر و هم جنبش یا آزمونهای میدانی استفاده می شود (گائینی، ۱۳۸۶).
۹٫۱٫۲٫ دو و میدانی
یک ورزش طبیعی است زیرا با رفتار و حرکات طبیعی انسان مطابقت دارد. بنابراین میتوان گفت دو ومیدانی از زمان پیدایش بشر وجود داشته است و اولین اسلحه انسان در برخورد با محیط و خطرهای آن به حساب میآمد(شاد مهر، مترجم، ١۳۷٩، جلد اول).
دو و میدانی از دو واژه دو و میدانی تشکیل شده و شامل کلیه موادی است که در پیست دو یا جاده (دوها) و در کنارهای اطراف پیست ( پرتابها، پرشها ) اجرا می شود. حرکات و تمرینات دو و میدانی اثرات سودمندی بر ارگا نیزم انسان دارد. در خلال فرایند تربیتی تمرینهای جسمانی، انتخاب رشتهها و فعالیتهای دو و میدانی و استفاده و کابرد آنها رشد و تکامل مناسب بدن را تنظیم می کند. راه رفتن، دویدن، پریدن، پرتاب کردن که پایه و اساس ورزش دو ومیدانی است عنوان (مادر ورزشها) را تشکیل میدهد و به توسعه و بهبود دستگاه قلبی-عروقی و کیفیتهای جسمانی و تکنیکی کمک می کند. این رشته یکی از ورزشهای محبوب بازیهای المپیک است که شامل دوها، پرشها، پرتابها و رشتههای ترکیبی است. (شاد مهر، مترجم، ١۳۷٩، جلد اول-دوم).
۱۰٫۱٫۲٫ مادههای دو و میدانی
مواد متنوع دو و میدانی به چند گروه تقسیم میشوند: الف) دوها ب ) پرشها ج ) پرتابها د) پیاده روی هـ ) مواد ترکیبی (هفتگانه بانوان)
چون ماده هفتگانه ترکیبی از موارد میدانی و دوهاست راجب تمامی موارد توضیحاتی آورده شده است.
الف ) دوها شامل:
١-دوهای سرعت: ۶٠ متر داخل سالن، ١٠٠، ٢٠٠ و ۴٠٠ متر
٢- دوهای نیمه استقامت: ۸٠٠ و ١۵٠٠ متر
٣- دوهای استقامت: ۵٠٠٠ و١٠٠٠٠متر
۴-دوهای جاده: ۵ کیلومتر، ۸ کیلومتر، ۱۰ کیلومتر، ۱۲ کیلومتر، ۲۰ کیلومتر، نیمهماراتن (۰۹۷۵/۲۱کیلومتر) و ماراتن ١٩۵/۴٢ کیلومتر که ماراتن تنها مسابقه دو جاده است که در مسابقات رسمی، مانند المپیک، برگزار میگردد و با اتمام این رشته المپیک پایان مییابد.
۵-دوهای با مانع: ١٠٠ متر بانوان، ۶٠ متر مانع داخل سالن، ۴٠٠ متر مانع، ۳۰٠٠ متر مانع
۶- دوهای امدادی: ١٠٠×۴ امدادی، ۴٠٠×۴ امدادی
ب) پرشها شامل: پرش ارتفاع، پرش طول، پرش سه گام، پرش با نیزه
ج) پرتابها شامل:پرتاب وزنه، پرتاب دیسک، پرتاب نیزه، پرتاب چکش
د) پیاده روی شامل:١٠ کیلومتر، ۲۰ کیلومتر و۵٠ کیلومتر
ه) مواد ترکیبی شامل:پنج گانه، هفتگانه (٢٠٠ متر، ۸٠٠ متر، ١٠٠ متر مانع، پرش ارتفاع، پرش طول، پرتاب نیزه، پرتاب وزنه) و ده گانه
مدیریت دانش[۱۲](KM)
مدیریت دانش مجموعه ای از فرآیندهای حاکم بر ایجاد، انتشار و استفاده از دانش است پیتر دراکر در مقاله خود ، مدیریت دانش را به عنوان هماهنگی و بهره برداری از منابع دانش سازمانی، به منظور ایجاد سود و مزیت رقابتی تعریف کرده است. مدیریت دانش فرایند تبدیل دانش ضمنی به دانش صریح است که با بهره گرفتن از ذخیره سازی، فیلتر بازیابی و اشاعه دانش به شکل صریح انجام می گیرد.( ابراهیم،۲۰۱۴)
سرمایه فکری[۱۳]:(IC)
سرمایه های فکری متشکل از تمام دارایی ها است که در ترازنامه شرکت ها نشان داده نمیشود که شامل دارایی های نامشهود مانند مزایای انسانی، علائم تجاری، ثبت اختراعات ، ساختار و محیط است ( جعفری،۲۰۱۳)
نمودار ۱-۲(اجزای سرمایه فکری)
سرمایه انسانی:
سرمایه انسانی ، به قابلیت ها و مهارت ها و تخصص نیروی انسانی سازمان اطلاق می شود . سرمایه انسانی برخوردار از تفکر است. هدف اولیه از سرمایه انسانی ، نوآوری در کالا و خدمات و نیز بهبود فرایندهای تجاری است. در این تعریف سرمایه انسانی بعنوان کل هزینه های حقوق ودستمزد شرکت در نظر گرفته شده است .( وطنی،۱۳۸۹)
سرمایه ساختاری(سازمانی)
سرمایه ساختاری شامل ظرفیت ها جهت درک نیازهای بازار می باشد و مواردی نظیر حقوق اختراعات و دانش نهادینه شده در ساختار ها، فرایندها و فرهنگ سازمانی را در بر می گیرد. سرمایه ساختاری دانشی است که در پایان هر روز کاری در سازمان باقی می ماند، وبه کل سازمان تعلق دارد و هم چنین قابل تولید شدن مجدد و به اشتراک گذاشتن با دیگران می باشد.(همان منبع)
سرمایه مشتری (ارتباطی)
عبارت است از روابط با افرادی که بنگاه اقتصادی با آن ها به کار تجاری می پردازد. این افراد معمولاً شامل مشتریان می باشند، اما می توانند عرضه کنندگان را نیز در برگیرند. سرمایه مشتری، سرمایه رابطه ای نیز نامیده می شود(همان منبع)
عملکردمالی:
عملکرد مالی شرکت را میتوان توسط عواملی مانند سود، رشد سود،بازده فروش،سود تقسیمی، جریانهای نقدی ، سود هر سهم ، نسبتهای مالی(شامل ROA) و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری تعریف نمود(سینایی و همکاران ۱۳۹۰)
.
فصل دوم
(مبانی نظری و پیشینه تحقیق)
بخش اول مدیریت دانش
۱-۱-۲)تعاریف مدیریت دانش
پرز( ۱۹۹۹ ) مدیریت دانش عبارت است از گردآوری دانش،قابلیت های عقلانی وتجربیات افراد یک سازمان وایجاد قابلیت بازیابی برای آن ها به عنوان یک سرمایه سازمانی. (دهقان،۱۳۸۸،۴۸)
نیکل کینگ(۱۹۹۹):مدیریت دانش عبارت است از فرایند ایجاد، سازماندهی، اشاعه وحصول اطمینان از درک اطلاعات مورد نیاز برای انجام یک کار.(همان منبع)
نیومن : (۱۹۹۱) براین باور بود که مدیریت دانش مجموعه ای از فرآیندهایی است که پدید آوری، اشاعه و به کارگیری دانش ذهنی و عینی در یک سازمان را در بر می گیرد. .(همان منبع)
بارکلی و موری: مدیریت دانش شامل شناسایی و تعیین سرمایه های فکری موجود در یک سازمان، تولید دانش جدید برای تداوم برتری رقابتی آن سازمان، فراهم ساختن امکان دسترسی به حجم وسیعی از اطلاعات، اشتراک بهترین عملکرد با به کارگیری فناوری است که حصول همه موارد مذکور را میسر سازد.
در یک نگاه کلی می توان گفت مدیریت دانش می تواند همان سازماندهی دانسته ها باشد، یعنی تلاش برای به دست آوردن دانش ضروری، اشتراک اطلاعات در داخل یک سازمان و تأکید بر تقویت حافظه سازمانی به منظور بهبود روند تصمیم گیری، افزایش تولید و حمایت از نوآوری در سازمان.(همان منبع)
۲-۱-۲) روند مدیریت دانش:
مدیریت دانش امر جدیدی نیست، تمدن های بشری از نسلی به نسل دیگر اقدام به نگهداری و انتقال دانش، برای درک گذشته و پیش بینی آینده، می نمودند.در محیط های تجاری پیچیده و پویای امروزی تشنگی برای دانش، روز به روز دامنه و عمق گسترده تری می یابد. دانشی که به شدت در حال تغییر و در بیرون از سازمان ها در حال انتشار است. فناوری اطلاعات و اینترنت نیز چالش های جدیدی را در خلق، نگهداری و مدیریت دانش به وجود آورده است.
در دهه های ۸۰ و ۹۰ فلسفه ها، رویکردها و روش شناسیهای بهبود تجارت به طور مداوم توسعه یافت. این توسعه و پیشرفت ناشی از ترکیب فعالیت های تجاری و نظریه های علمی در دهه های اخیر است. مباحثی از قبیل یادگیری سازمانی، سازمان های یاد گیرنده، مدیریت کیفیت جامع، مهندسی مجدد، فرایند تجارت و … مثالهایی از این رویکردهای جدید می باشد. بررسی نوشته ها نشان می دهد که مباحث مربوط به اقتصاد، سرمایه فکری، رویکردهای مهندسی ( نظامهای تولید صنعتی انعطاف پذیر)، رسانه های دانش، رایانه، مطالعات سازمانی (مردم شناسی و جامعه شناسی) معرفت شناسی ( شامل یادگیری، شناخت موقعیتی و روانشناسی شناختی)، جنبه های مربوط به هوش مصنوعی، مباحث مربوط به منابع انسانی و….در این حوزه مطرح شده است.( عباسی،۱۳۸۶)
۳-۱-۲) ویژگی های مدیریت دانش:
مدیریت دانش با بکارگیری دانش روز به دانش و اطلاعات بشر اعتبار می بخشد.
هوش سازماندهی را تقویت میکند.
سازمان را در جهت انطباق با محیط و شرایط موجود توانمند میسازد.
زمینه نوآوری پایدار و خلاّقیت بخشی به سازمان را فراهم می نماید.
سازمان را به شناخت مسائل روز و پاسخگوئی آن ها با راه حل های جدید قادرمی سازد.
با بهره گرفتن از روش های سیستمی به رفع اشتباهات و اصلاح انحرافات می پردازد.
جوآزاداندیشی متناسب با سازماندهی و هدایت دانش جدید را خلق می نماید.
جنبش نرم افزاری جهانی را گسترش می دهد.
درک هدف های آرمانی و بلندمدت را در محیط آزادی افکار تسهیل می نماید.
با ایجاد جوآزاداندیشی و شکل گیری مدیریت دانش از فساد و تباهی جلوگیری می کند.
محیط رشد پردازش اطلاعات و دانش را سرعت می بخشد.
مدیریت تغییرات علمی و اجتماعی را میسر می سازد.
سازمان های دولتی، تعاونی و خصوصی را با دانش جدید سازگارتر، پویاتر و متعامل تر بار می آورد.(احمدی و صالحی،۱۳۹۱،۶۲،۶۳)
۴-۱-۲) اصول مدیریت دانش:
اصول مدیریت دانش از دیدگاه داونپورت و پروساک(۱۹۹۸ ) عبارتند از:
دانش، نشأت گرفته از افراد است و در افکار افراد جای دارد
تسهیم دانش مستلزم اعتماد است.
فناوری، رفتارهای دانشی جدید را امکان پذیر می سازد(منظور از رفتارهای دانشی،رفتارهایی است به منظور خلق، توسعه، توزیع و غنی سازی دانش)
تسهیم دانش باید تشویق و پاداش داده شود.
حمایت مدیریت و تخصیص منابع (برای مدیریت دانش) ضروری است.
دانش، ماهیتی خلق شونده دارد و تشویق افراد موجب می شود که دا نش به شیوه ای غیر منتظره گسترش یابد.
برنامه های مدیریت دانش باید با برنا مه ای آزمایشی آغاز شود.(همان منبع،ص۶۴)
۵-۱-۲) نظریه های مدیریت دانش:
در ادبیات مدیریت دانش، دو دیدگاه وجود دارد که هر یک به نوعی خاص جایگاه مدیریت دانش را در عرصه مدیریت تعریف میکنند. هدف مدیریت دانش با توجه به این دیدگاه ها متفاوت خواهد بود که در زیر به بررسی آنها پرداخته میشود.
دیدگاه اول: دانش به عنوان یک سرمایه. هدف از مدیریت دانش در این رویکرد رساندن اطلاعات درست به افراد لازم، در زمان مناسب و با کمترین هزینه است.
آخرین نظرات