اگر بچهای پیچسر داشته باشد: اگر پیچ راست باشد خوب است و میگویند رزق و روزی میآورد ولی اگر پیچ چپ باشد بد است و نحوست دارد و باید ببرند داغ کنند. اگر پیچها جفت نیز باشند داغ می کنند.
۵-۱-۱-۶ خواباندن:
نوزاد را که در گهواره میخوابانند، باید یک هفته مرتب روی دست راست و یک هفته روی دست چپ خوابانده شود یا به عبارتی دست به دست کنند.
۵-۱-۱-۷ چاق شدن نوزاد
یک مادربزرگ میگفت: «در قدیم هنگام غروب که چوپانان محل گوسفندان را به آغل میبردند و گرد و خاک بلند میشد. داروی محلی به صورت جوشانده به نوزاد میدادند و معتقد بودند گرد گله سنگین است و نوزاد هم راحتتر میخوابد و هم چاق و تپل می شود و نوزاد را در دستها تکان داده و همزمان این شعررا میخواندهاند که البته اکنون نیز خوانده می شود.
غَلَمبی[۴۸] غَلَمبی
صد من گوشت و صد من پی (گوشت و پی تو زیاد شود)
جوونی از مــاه خـــدا (زیبایی را از ماه خدا بگیر)
چش مــست از مُشک اُسْی (چشم مست از موش بگیر)
جَلَدی از گربه اُسَی (زرنگی را از گربه بگیر)
دمبهی گت از بره اُسَی (چاقی و تپلی را از دمبه ی بره بگیر
۵-۱-۱-۸- چلّه
معتقدند که تا وقتی نوزاد در چلّه است، جن همراه اوست و ممکن است به او آسیبی برساند. بنابراین برای محافظت از نوزاد، زیر سر نوزاد تکّهای آهن یا نعل اسب میگذارند.
۵-۱-۱-۹- داروی گیاهی
به نوزاد بیشتر گیاهان دارویی و آرامبخش خورانده می شود که این دارو اگر فصل تابستان و هوا گرم باشد به صورت چَخْسَو[۴۹] و داخل وسیلهای به نام چُنگی[۵۰] به نوزاد میخورانند، اما اگر فصل زمستان و هوا سرد باشد، دارو را به صورت جوشانده به نوزاد می دهند.
۵-۱-۱-۱۰ داغ کردن پیچ سر
بچه را پیش کسی که به داغ کردن وارد باشد میبرند. این کار فقط در روز چهارشنبه انجام میگیرد. برای داغ کردن، تکه پارچۀ استفاده نشده که نایلونی نباشد را به صورت گرد در آورده و روی آتش میگذارند. وقتی شروع به سوختن کرد برمیدارند و روی پیچ سر میگذارند تا کامل بسوزد و از بین برود.
۵-۱-۱-۱۱- زِر بنهای
برای نوزادی که تازه به دنیا می آید، چند نوع خوراکی که عموماً تنقلات است را، در بستهبندیهای مختلف از قبل آماده می کنند و زیر گهواره نوزاد میگذارند و به کودکان محّل به عنوان هدیهای از طرف نوزاد تازه متولّد شده می دهند. در قدیم این خوراکی که معمولاً بادام سبز یا شکلات بود را، لای دستمال میگذاشتهاند و به کودکان میدادهاند.
۵-۱-۱-۱۲- سَرفطر
جنینی که در شکم مادر است، سرفطر آن یک کلاه پر ازگندم یا برنج است که موظّف به پرداخت آن هستند.
۵-۱-۱-۱۳- شیر دادن
وقتی نوزادی به دنیا می آید، بلافاصله به او شیر نمیدهند، بلکه صبر می کنند تا سه بانگ اذان تمام شود بعد سینه مادر را شستشو داده، پاک و طاهر می کنند و اولین شیر را به بچه می دهند و در این مدت به کودک آبقند خورانده می شود. البته این رسم در بین اهالی سنی مذهب روستا رایجتر است که در شبانه روز پنج نوبت اذان دارند.
۵-۱-۱-۱۴- صدقۀ نوزاد:
وقتی نوزادی متولّد می شود، مقداری گندم را داخل یک تشت با الک میریختهاند و شب زیر گهواره نوزاد میگذاشتند. هنگام صبح دور سر نوزاد میگرداندند و بین همسایهها تقسیم میکردند (به عنوان صدقه نوزاد). البته این رسم در حال منسوخ شدن است.
۵-۱-۱-۱۵- صدقۀ مو و دندان:
بچهای که اولین دندان را در میآورد یا اولین موهایش را میتراشند، پول، شکلات یا کله قند صدقه می دهند. در مورد اوّلین مو نیز، آن را وزن کرده و هموزنش، طلا یا چیز دیگری به عنوان صدقه می دهند.
۵-۱-۱-۱۶- قبل از تولّد:
قبل از تولّد برای نوزاد لباس و کلاه میدوزند و معتقدند هنگام دوختن اگر اولین بچهای که وارد خانه شود دختر بود، نوزاد نیز دختر می شود و اگر پسر بود،نوزاد پسر می شود.از ماه هفت به بعد برای بچه لباس میخرند، میگویند قبل از آن شگون ندارد.
۵-۱-۱-۱۷- غسل هفت و چهل (چلّه کوچک و بزرگ)
روز هفتم تولّد، کودک را برای شستن و حمام کردن بر روی غربال پوستی میخوابانند. در حین شستن به نیّت چلّه کوچک صلوات میفرستند و او را غسل می دهند و میگویند او را نماز دادهاند و طاهر کرده اند. انگشت اشاره دست راست کودک را رو به قبله گرفته، شهادتین او را میخوانند و لباس و کلاه سبز بر تن نوزاد میپوشانند. روز چهل نیز به همین صورت عمل می کنند که به آن چلّه بزرگ میگویند. این رسم کماکان در منطقه پا برجاست.
۵-۱-۱-۱۸- وسایل گهوارۀ نوزاد
گهواره که معمولاً چوبی است و در لهجه محلی به آن نَنی یا بِنِه میگویند.
- تَنگی: به صورت دو بند پهن است و بر روی نوزاد قرار میگیرد که با آن نوزاد را به گهواره میبندند تا پایین نیفتد.
- جا سانَری: کیسهای که بسیار زیبا دوخته و تزیین می شود و داخل آن پر از اسپند است. اهالی به اسپند سانَر یا سَلَنْدُرُس میگویند وجهت محافظت نوزاد از چشم زخم استفاده می شود.
- تویت (تاویت)، آویز نمک.
چَش تَرَکی و میخک: از سایر وسایلی اند که به گهوارۀ کودک آویزان می کنند و معتقدند که هر کدام جهت جلوگیری از چشمزخم یا چَشسوری (چشم شور) خاصّیتی دارد.
۵-۱-۱-۱۹- وسایل مورد نیاز نوزاد:
آرکُنَه، پارچه قنداق.،
چل تکَّه: پارچههای رنگی را به شکلهای مختلف بریده و به هم میدوزند. معمولاً زیر نوزاد میاندازند.
پیچیبند، قنداق.
پیشونیبند: کلاهی که معمولاً بلند دوخته می شود.
چُنگی: ظرفی مخصوص که جنس آن مفرغ یا برنز است، دو شیار دارد که با آن به کودک داروی گیاهی میخورانند.
مَهْرَه : چوبی که با آن سرمه در چشم نوزاد میکشند.
۵-۱-۱-۲۰- یرقان (زردی):
اگر نوزادی زردی داشته باشد با شیر گاو بدن نوزاد را شستشو می دهند. در قدیمترها، پیاز را پاک کرده و با یک بند به گهواره نوزاد و بالای سرش آویزان میکردند و معتقد بودند که پیاز میکروب زردی را جمع می کند و به اصطلاح میکروبزدایی می کند.
نوزادی که زردی دارد بدنش را چرب نمیکنند و سرمه به چشمش نمیکشند.
۵-۱-۲- ختنه
در روستای هرمود و در روزگاری نه چندان دور، عمل ختنه معمولاً بدین شیوه انجام میشد که (در منزل یک بزرگتر یا کسی که اخلاق بهتر و حوصله بیشتری داشت) چند کودک را جمع میکردند و شخصی که به ختنه کردن وارد بوده (و به او «استاد» میگفتهاند) را میآوردهاند و عمل ختنه را انجام میداده است. لباس کودکان قبلاً به صورت بلند (عربی) و سبزرنگ بوده است و معمولاً قرآن کوچکی به بازوی هر کودک بسته میشده است. قبل از ختنه نیز کودک را آرایش و حمام میکردند. هر کودک یک قلک برای جمع کردن هدایا داشت و در قبال این هدیه، شیرینی، نهار یا شام داده میشد. مردم به دیدن کودکان میآمدند و به رسم خودشان با پاشیدن بادام رنگی و شکلات و دادن هدیه، بَرِنش میکردند و شام یا ناهار دعوت آن خانه بودند. هرگاه کودکان را به منزل خودشان میبردند نیز مهمانی میدادند و دوباره مردم به رسم احترام، به خانه هر کدام از کودکان رفته و بَرنِش میکردند. در حال حاضر به دلیل کار و مشغله فراوان، کودکان تک تک و هر کدام در خانه خود ختنه میشوند و به جای لباس سبز، هم اکنون لباس سفید بلند میپوشند، اما رسم بَرنش و هدیه و شیرینی دادن خانواده کودک، همچنان پابرجاست.
اهالی به ختنه «سنّت کردن» می گویند. قبلاً مراسم سنّت کردن همراه با «دَف زدن» توسط زنان بوده و شعرهایی نیز در این مراسم میخواندند، برای نمونه:
ادبیات و فرهنگ عامّۀ هرمود صحرای باغ (لارستان فارس)- قسمت ۷۸
آخرین نظرات