شکل ۴-۱۰٫ نمودار مربوط به آزمون آنوای معیار فرایندهای داخلی ۷۵
شکل ۴-۱۱٫ نمودار مربوط به آزمون آنوای معیار رشد و یادگیری ۷۶
فصل اول
کلیات تحقیق

مقدمه
در دنیای امروزی، واحدهای کسب و کار در محیطی فعالیت می کنند، که بر اثر پیشرفت های تکنولوژیکی، نوسانات اقتصادی، تغییرات نیروی کار و انتظارات مشتریان مدام در حال تغییر و تحول است. کاملا واضح است، که تنها استفاده از معیارها و ارزیابی های مالی نمی تواند، یک سازمان را به طور صحیح، بازبینی کند و آنرا به جلو سوق دهد. برای اینکه کلیه سازمانها بتوانند در این شرایط، فعالیت هایشان را با موفقیت هدایت کنند، باید خود را به تکنیک ها و افزارهای کارآمد و قوی مجهز سازند(Adams,1997:p.2). کپلن و نورتون در سال ۱۹۹۲استفاده از ارزیابی متوازن را به عنوان ابزاری جهت ارزیابی عملکرد و مدیریت استراتژیک در اینگونه سازمانها پیشنهاد کردند. بر اساس نظریه کپلن و نورتون، ارزیابی متوازن چارچوبی را جهت سازمان دادن به اهداف استراتژیک سازمانی ارائه می کند، که شامل چهار معیار اساسی: مالی، رضایت مشتری، فرآیندهای داخلی و رشد و یادگیری است(Kaplan and Norton,2001:p.90).امروزه سازمان ها با چندین موضوع اساسی در رابطه با کسب و کار مواجه هستند. چهار موضوع فراگیر که بدون شک واحدهای کسب و کار را متاثر می سازد عبارتند از(Niven,2005:p.2):

اتکا بر معیارهای مالی سنتی
افزایش دارایی های نامشهود
خطر از دست دادن شهرت
اجرای استراتژی
ارزیابی متوازن این موضوعات را برای سازمان ها حل کرده است.
۱-۲- بیان مساله
تعیین دیدگاه های سازمان به گونه ای دقیق، رسیدن به اهداف مورد قبول افراد سازمان، شناسایی رقبا، مشتریان و عرضه کنندگان و استفاده از تکنولوژی، عملی بسیار دشوار، وقت گیر و پرهزینه است. بنابراین این مزایا و معایب ارزیابی متوازن باید در چارچوب واکاری هزینه و فایده مورد بررسی قرار گیرد(نمازی، ۱۳۸۲ : ۱۶۱).ارزیابی متوازن شرکت ها را قادر می سازد، نتایج مالی را همزمان با پایش پیشرفت در محدوده امکانات و کسب دارایی های نامشهود، که برای رشد بیشتر موردنیاز است، دنبال نمایند(راشدی، ۱۳۸۴ : ۲۲).همچنین ارزیابی متوازن اولا کمک می کند، تا از ارتباطات علت و معلولی در مفروضاتی که بر اساس آنها استراتژی بنا شده است، اطمینان حاصل شود. دوم اینکه توانایی نیل به اهداف، تائید یا رد شود و سوم اینکه همه توان و نیروی سازمان در راستای تحقق استراتژی سازمان همسو گردد(بختیاری، ۱۳۸۳ : ۴).موضوعات اساسی که مطرح شد نه تنها در واحدهای انتفاعی بلکه در بخش های دولتی و غیرانتفاعی نیز نمایان گردیده است، از همین رو امروزه پیاده سازی ارزیابی متوازن در بخش غیرانتفاعی طرفداران زیادی پیدا کرده است(Chan and Ho,2000:p.147). با توجه به این که ارزیابی متوازن در سنجش عملکرد شرکتها اهمیت بسزائی دارد، این تحقیق به دنبال پاسخگوئی به سوالات زیر است:
-آیا امکان اجرای تکنیک “ارزیابی متوازن"به منظور ارزیابی عملکرد در گروه شرکتهای سیمان فارس و خوزستان وجود دارد؟
-آیا امکان شاخص سازی در منظر مالی ارزیابی متوازن وجود دارد؟
-آیا امکان شاخص سازی در منظر مشتری ارزیابی متوازن وجود دارد؟
-آیا امکان شاخص سازی در منظر فرایندهای درون سازمانی (داخلی) ارزیابی متوازن وجود دارد؟
-آیا امکان شاخص سازی در منظر یادگیری و رشد ارزیابی متوازن وجود دارد؟
-کدامیک از منظرهای ارزیابی متوازن بیشترین کاربرد را دارد؟
۱-۳-اهداف تحقیق
موضوع ارزیابی عملکرد از موضوعاتی است، که تاکنون تحقیقات و مباحث زیادی پیرامون آن صورت پذیرفته است و می تواند ضامن اجرای اهداف سازمان، توسعه و پیشرفت آن باشد. با توجه به ناکارآمد بودن معیارهای مالی در ارزیابی عملکرد و مشکل ارزیابی قابل اتکای دارایی های نامشهود جهت انعکاس در صورت های مالی، ارزیابی متوازن به عنوان یکی از تکنیک های نوین حسابداری مدیریت برای حل این مشکلات، معرفی شده است(الهیاری، ۱۳۸۶ : ۵).
۱-۴- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
یکی از منافع ارزیابی متوازن، پیوند اهداف کوتاه مدت به بلندمدت و مالی به غیرمالی است(کمالی شهری، ۱۳۸۴ : ۶) و از آنجایی که کشور ایران از جمله کشورهای در حال توسعه ای است، که تلاش های زیادی را برای مطرح شدن در عرصه های جهانی انجام می دهد، می بایست تکنیک هایی را در سیستم مدیریتی برگزید، که کشور را در دست یافتن به این اهداف بلندمدت، یاری رساند.با توجه به اینکه رشد صنعت سیمان نیز جزئی از اهداف بلندمدت در توسعه پایدار می باشد و داشتن جامعه ای پویا در گرو داشتن صنایع موفق است، تحقیقی پیرامون بررسی امکان سنجی اجرای ارزیابی متوازن در گروه شرکتهای سیمان فارس و خوزستان انجام شد.
ارزیابی متوازن می تواند در شناسایی و ایجاد استراتژی مناسب و افزایش اتفاق نظرها در مورد استراتژی، ارتباط دادن استراتژی در سرتاسر سازمان، همسوسازی اهداف افراد و دپارتمان ها با استراتژی، مرتبط نمودن اهداف استراتژیک با اهداف بلندمدت و بودجه های سالیانه، بازنگری عملکردی دوره ای و تهیه بازخوردهای سازمانی، یک سازمان را منتفع سازد(Kaplan and Norton,1996:P.19). مک استراویس (۱۹۹۹) تأکید می‌کند که اگر ارزیابی متوازن، به طور صحیحی در یک سازمان اجرا شود، شش فایده خواهد داشت:
افزایش بینش مشتریان
تمرکز بر عملیات داخلی
انگیزش استفاده کنندگان داخلی
افزایش تلاش ها جهت بدست آوردن مشتری
ارتباط با مشتری و افزایش وفاداری مشتری
ایجاد ارزش برای سازمان
در این تحقیق امکان اجرای ارزیابی متوازن به عنوان یکی از کارآمدترین ابزارهای مدیریتی، در گروه شرکتهای سیمان فارس و خوزستان مورد بررسی قرار می گیرد، تا در صورت دست یافتن به نتایج مثبت، بتوان آن را به سایر شرکتهای فعال در صنعت سیمان کشور نیز پیشنهاد کرد.
۱-۵- فرضیات تحقیق
فرضیه اصلی تحقیق:
امکان اجرای ارزیابی متوازن در گروه شرکتهای سیمان فارس و خوزستان وجود دارد.
فرضیات فرعی تحقیق:
امکان شاخص سازی برای سازه(معیار) مالی ارزیابی متوازن وجود دارد.
امکان شاخص سازی برای سازه(معیار) مشتری ارزیابی متوازن وجود دارد.
امکان شاخص سازی برای سازه(معیار) فرایند داخلی ارزیابی متوازن وجود دارد.
۴ .امکان شاخص سازی برای سازه(معیار) یادگیری و رشد ارزیابی متوازن وجود دارد.
۱-۶- مبانی نظری فرضیات تحقیق
تحقیق پیش رو بر اساس نوع هدف کاربردی ،روش پیمایشی است. از لحاظ موضوعی، این پژوهش در حوزه ی حسابداری مدیریت می باشد و امکان اجرای ارزیابی متوازن را در گروه شرکتهای سیمان فارس و خوزستان مورد بررسی قرار می دهد. بر اساس این روش ابتدا کلیات پژوهش و پرسش های اصلی تحقیق مطرح و بر اساس آن فرضیات تنظیم می شود. سپس مبانی نظری و پیشینه تحقیق که از منابع کتابخانه ای و مقالات موجود در مجلات معتبر داخلی و خارجی گرفته شده، با توجه به نتایج تحقیق های انجام شده پیشین، از جمله تحقیق کمالی شهری(۱۳۸۴)، با عنوان” امکان سنجی اجرای ارزیابی متوازن در شرکت های لوازم خانگی فعال در بورس اوراق بهادار تهران"، تحقیق الهیاری(۱۳۸۶) با عنوان “بررسی کاربرد تکنیک ارزیابی متوازن در سنجش عملکرد شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"و تحقیق الهیاری(۱۳۸۷)، تحت عنوان “امکان سنجی اجرای ارزیابی متوازن در بیمارستانهای شیراز"، می توان چنین نتیجه گرفت، که امکان اجرای ارزیابی متوازن، بدون شاخص سازی معیارهای چهارگانه آن یعنی معیار مالی، معیار مشتری، معیار فرایندهای داخلی و معیار رشد و یادگیری، وجود ندارد.
۱-۷- قلمرو تحقیق
از آنجایی که روش جمع آوری اطلاعات در این پژوهش پرسشنامه بوده است، دوره زمانی خاصی را در بر نمی گیرد و قلمرو زمانی این پژوهش محدود به مقطع زمانی خاصی نیست. لازم بذکر است که پرسشنامه پژوهش در سال ۱۳۸۸ توزیع، جمع آوری و تجزیه و تحلیل شده است. در این پژوهش، شرکتهای تابعه شرکت سیمان فارس و خوزستان به عنوان قلمرو مکانی پژوهش در نظر گرفته شده است.
۱-۸- تعریف اصطلاحات و واژه ها
۱ )استراتژی: استراتژی راه های رسیدن به دیدگاه است. هر استراتژی توصیف می کند، که مجموعه مدیریت چه تدبیری در پیش بگیرد، که با توجه به امکانات و فرصتهای موجودش در بازار بتواند در آینده به دیدگاه از قبل تعیین شده دست یابد (نمازی،۱۳۸۲: ۱۶۸).
۲ )معیار: فرمولی کمی است، که ارزش های آن بیانگر این مطلب است، که چه چیز را جهت رسیدن به هدف کمی مورد انتظار، باید مورد ارزیابی قرار داد (Ewans,2004:p.4).