- نقاط و مناطقی از استان (مشهد و سبزوار) که با کمبود آب و بحران منابع آبی مواجه است، مهاجرپذیری بیشتر است.
- شهرستان‌های قوچان، مشهد، تربت جام، تایباد، سبزوار، نیشابور، خواف، بردسکن، کاشمر در محدوده‌های دشت‌های بحرانی قرار گرفته‌اند (نقشه ۴-۲).
- تراکم شهرها و روستاها در دشت­های ممنوعه و بحرانی استان (از حیث منابع آب) مانند مشهد- چناران و شهرستان نیشابور است (نقشه ۴-۱).
- از بین ۳۷ دشت استان، ۱۲ دشت ممنوعه بحرانی ۲۲ دشت ممنوعه عادی، ۳ دشت آزاد وجود دارد (نقشه ۴-۲)
- توزیع جمعیت در استان خراسان­رضوی به علت شرایط متنوع اقلیمی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی متعادل نیست.
- توزیع فعالیت­های صنعتی و معدنی در استان نامتعادل است (نقشه ۴-۵).
- عدم تعادل در فعالیت­های کشاورزی، صنعت و معدن با توجه به میزان توزیع منابع طبیعی دیده می­ شود.
- تراکم و تمرکز فعالیت­ها در شهرستان و کلانشهر مشهد وجود دارد.
- توزیع صنایع معدنی استان، تحت تأثیر عامل دسترسی به زیرساخت­ها (استقرار در اطراف مشهد و یا در محور نیشابور- سبزوار) متعادل نیست (نقشه ۴-۶).
با توجه به طرح­های صورت گرفته در استان خراسان­رضوی:
- در طرح آمایش ستیران (۱۳۵۵) و طرح آمایش سرزمین (۱۳۶۲)، تمرکز بیشتر بر روی مهار توسعه تهران است. بدین ترتیب بیشتر نقش­ها را از بین ۵ پایتخت منطقه­ای مشهد، اصفهان، شیراز، تبریز و اهواز، به مشهد واگذار شده است.
- در طرح پایه آمایش سرزمین (۱۳۶۴)، به تقویت نقش مشهد به عنوان مرکز صنعتی و خدماتی سطح یک و گناباد به عنوان مرکز توزیع و مبادله در منطقه تأکید شده است.
- در مطالعات طرح آمایش استان خراسان(۱۳۷۱):

• • تجهیز محور مشهد- نیشابور- سبزوار با عملکرد غالب صنعتی و خدمات پشتیبان صنعتی و کشاورزی

• • مهار و کاهش نرخ رشد جمعیت شهری مشهد از طریق تقویت و تجهیز مراکز شهری موجود، تعادل‏بخشی به نظام شهری استان و ایجاد شهرهای جدید عملکردی در منطقه شهری مشهد

• • معرفی شهر مشهد به عنوان مرکز خدمات سطح یک ملی (با عملکرد منطقه‌ای)و شهرهای سبزوار، تربت‏جام و گناباد به عنوان مراکز خدمات ناحیه­ای در نظام شهری استان تا سال ۱۳۸۲

• • تقویت محورهای ارتباطی قوچان- آزادشهر، مشهد- سرخس، بجنورد- سبزوار

- در طرح کالبدی ملی (۱۳۷۵)، منطقه خراسان شامل استان­های خراسان، به ۹ ناحیه تقسیم شده و
عمده­ترین ناحیه منطقه خراسان را ناحیه مشهد تشکیل می­دهد که شامل چهار شهرستان مشهد، چناران، فریمان و کلات است. همچنین جایگاه شهر مشهد در نظام فضایی کشور به عنوان مرکز منطقه شمال شرق کشور (خراسان) با عملکردهای فرامنطقه‌ای و ویژه و پس از آن ساماندهی فضایی استان به عهده یک مرکز منطقه‌ای سطح یک (بیرجند) چهار مرکز فرعی با اولویت (سرخس، بجنورد، سبزوار و تربت‌حیدریه) و چهار مرکز فرعی و شهر مهم (تربت‌جام، قوچان، نیشابور و طبس) واگذار گردیده است.
- همچنین در طرح ناحیه مشهد به تقویت و تجهیز محورهای ارتباطی مشهد با شهرهای جدید گلبهار و بینالود تأکید شده است.