کلادرا و فوستر (۲۰۱۴) در پژوهش خود در بررسی رابطه عملکرد شرکت و تأثیر آن بر ساختار مالکیت ‌به این نتیجه رسیدند که وجود سهام‌داران کنترل یک مکانیزم حاکمیت شرکتی قوی است که باعث بهبود در عملکرد شرکت­ها خواهد شد.

• 1. خلاصه فصل

این فصل به مبانی نظری و پیشیه پژوهش اختصاص داشت. از این رو، در مبانی نظری به بررسی گروه ­های تجاری (شامل تعریف گروه ­های تجاری، صورت­های مالی تلفیقی و تعریف واحد­های تجاری فرعی)، ساختار مالکیت (شامل تئوری ساختار مالکیت، نظریه نمایندگی، ترکیب مالکیت و سهامداری مدیران) و هزینه بدهی (شامل هزینه بدهی و هزینه سرمایه) پرداخته شد. همچنین، پیشینه پژوهش نیز در دو بخش پیشینه پژوهش داخلی و خارجی مورد بررسی قرار گرفت.

فصل بعد به روش پژوهش و نحوه اندازه ­گیری متغیرهای پژوهش اختصاص دارد. ‌بنابرین‏، در این فصل ابتدا روش پژوهش، تشریح می­ شود.

فصل سوم

روش اجرای پژوهش

۳-۱- مقدمه

فصل قبل به مبانی نظری و پیشینه پژوهش اختصاص داشت. در قسمت مبانی نظری گروه ­های تجاری (شامل تعریف گروه ­های تجاری، صورت­های مالی تلفیقی و تعریف واحد­های تجاری فرعی)، ساختار مالکیت (شامل تئوری ساختار مالکیت، نظریه نمایندگی، ترکیب مالکیت و سهامداری مدیران) و هزینه بدهی (شامل هزینه بدهی و هزینه سرمایه) مورد بررسی قرار گرفتند. همچنین، در قسمت پیشینه پژوهش پژوهش­های داخلی و خارجی مورد بررسی قرار گرفتند.

در این فصل بتدا روش پژوهش، تشریح می­ شود. سپس فرضیه ­های پژوهش، متغیرهای پژوهش و نحوه اندازه ­گیری آن­ها مورد بحث قرار خواهد گرفت. در ادامه نیز جامعه، نمونه آماری و روش گردآوری داده ­ها و روش­های آماری مورد نیاز تشریح خواهد شد.

۳-۲- روش پژوهش

در این پژوهش گردآوری داده ­ها شامل تهیه فهرست شرکت‌ها و جمع ­آوری اطلاعات مالی، به شیوه کتابخانه‌ای با مراجعه به صورت‌های مالی منتشر شده شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، گزارش‌های منتشر شده توسط بورس اوراق بهادار، ماهنامه بورس و نرم افزارهای تدبیرپرداز شده است.

۳-۳- فرضیه‌ها و سوال­های پژوهش

در راستای دستیابی به هدف­ پژوهش، فرضیه­ هایی به شرح زیر طراحی و تدوین شده است:

سوال اصلی اول

آیا بین گروه ­های تجاری و ساختار مالکیت ارتباط معناداری وجود دارد؟

سوال­های فرعی

آیا بین گروه ­های تجاری و مالکیت دولتی ارتباط معنادار وجود دارد؟

آیا بین گروه ­های تجاری و مالکیت نهادی ارتباط معنادار وجود دارد؟

آیا بین گروه ­های تجاری و مالکیت انفرادی ارتباط معنادار وجود دارد؟

سوال اصلی دوم

آیا بین گروه ­های تجاری و هزینه بدهی ارتباط معنادار وجود دارد؟

فرضیه ­های پژوهش

فرضیه اصلی اول

بین گروه ­های تجاری و ساختار مالکیت ارتباط معنادار وجود دارد.

فرضیه ­های فرعی

بین گروه ­های تجاری و مالکیت دولتی ارتباط معنادار وجود دارد.

بین گروه ­های تجاری و مالکیت نهادی ارتباط معنادار وجود دارد.

بین گروه ­های تجاری و مالکیت انفرادی ارتباط معنادار وجود دارد.

فرضیه اصلی دوم

بین گروه ­های تجاری و هزینه بدهی ارتباط معنادار وجود دارد.

۳-۴- تعریف و اندازه ­گیری متغیرهای پژوهش

۳-۴-۱- متغیر مستقل

متغیر مجازی گروه تجاری (GOUP_it): اگر شرکت وابسته به گروه تجاری باشد این متغیر برابر با یک است و در غیر این صورت صفر است (پورحیدری و دلدار، ۱۳۹۱).

۳-۴-۲- متغیر وابسته:

متغیر وابسته این پژوهش، ساختار مالکیت و هزینه بدهی است.

ساختار مالکیت (Own structure)

در این پژوهش از سه معیار در خصوص اندازه ­گیری ساختار مالکیت استفاده خواهد شد و نوع مالکیت به نوع سهامدار اصلی اشاره دارد که به سه طبقه شامل مالکیت دولتی، نهادی و انفرادی تقسیم و به­ صورت متغیر مجازی ۱ و ۰ نشان داده خواهد شد که نحوه اندازه ­گیری آن به صورت زیر خواهد بود.

شرکت با مالکیت دولتی (Go Own): به شرکتی اطلاق می­ شود که بیش از ۵۰ درصد سهام آن متعلق به دولت و یا بخش خصوصی باشد.

شرکت با مالکیت نهادی (Ins Own): به شرکتی اطلاق می­ شود که بزرگترین مالک آن اشخاص حقوقی (شرکت­های سرمایه ­گذاری، مؤسسات و صندوق­های بازنشستگی، شرکت­های بیمه، واحدهای نیمه دولتی و بنیادهای خیریه و غیره) باشند.

شرکت با مالکیت انفرادی(Ind Own): به شرکتی اطلاق می­ شود که بزرگترین مالک آن اشخاص حقیقی باشد (ستایش و همکاران، ۱۳۹۳).

هزینه بدهی (Debt Cost)

هزینه بدهی از تقسیم جمع هزینه­ های تأمین مالی سالیانه (هزینه بهره) به مجموع بدهی­ها محاسبه می­ شود.

۳-۴-۳- متغیرهای کنترلی

به­منظور کنترل سایر متغیرهایی که به­نحوی در تجزیه و تحلیل مسأله پژوهش مؤثرند، متغیرهای کنترلی لازم با توجه به مرور متون تعیین شدند (کوک^[۸۴]، ۱۹۹۱؛ و فرث^[۸۵]، ۱۹۹۷). متغیرهای کنترلی این پژوهش عبارتند از: اندازه شرکت­ها و نسبت بدهی.

Size: اندازه شرکت “که با لگاریتم طبیعی فروش اندازه ­گیری شده است” (کوک، ۱۹۹۱؛ و فرث، ۱۹۹۷).

نسبت بدهی (Debt): دارایی­ ها تقسیم بر بدهی­ها (کوک، ۱۹۹۱؛ و فرث، ۱۹۹۷).

۳-۵- قلمرو پژوهش

در بحث قلمرو پژوهش سه نوع قلمرو موضوعی، مکانی و زمانی پژوهش مطرح است. موضوع این پژوهش (بررسی اثرات گروه ­های تجاری بر ساختار مالکیت و هزینه بدهی در شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران) که در بخش روش پژوهش نیز مطرح شد به عنوان قلمرو موضوعی پژوهش مطرح می‌شود. موضوع بعدی، قلمرو مکانی پژوهش است. جهت جمع ­آوری داده ­های این پژوهش سازمان بورس اوراق بهادار تهران به عنوان قلمرو مکانی پژوهش درنظر گرفته شده است. از آنجایی که روش جمع‌ آوری اطلاعات در این پژوهش از طریق داده ­های شرکت­های بورسی بوده است، دوره زمانی ۱۳۸۴ الی ۱۳۹۲ را در بر ‌می‌گیرد و قلمرو زمانی این پژوهش محدود به ۹ سال مالی می­ شود.

۳-۶- جامعه آماری و نمونه آماری

۳-۶-۱- جامعه آماری

شرکت­های پذیرفت شده در بورس اوراق بهادار تهران، جامعه آماری پژوهش حاضر را تشکیل می­ دهند. در این پژوهش از نمونه گیری آماری استفاده نمی­ شود؛ اما شرایط زیر برای انتخاب نمونه قرار داده شده و نمونه مطالعه به روش حذفی انتخاب خواهد شد:

1. 1. سال مالی شرکت منتهی به پایان اسفند ماه هر سال باشد.

1. 1. تغییر سال مالی در شرکت، در بازه زمانی ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ رخ نداده باشد.

1. 1. اطلاعات مالی مورد نیاز به منظور استخراج داده ­های مورد نیاز در دسترس باشد.

1. 1. تا پایان سال مالی ۱۳۸۳ در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شده باشد.

1. 1. از آنجایی که برای محاسبه اندازه شرکت، نیازمند تعیین ارزش بازار حقوق صاحبان سهام آن هستیم، باید سهام شرکت در طول سه ماه آخر هر سال حداقل یک­بار معامله شده باشد.