آموزش
اثرات توریسم روستایی
هوا
آب
زمین/ اقلیم/ گیاهان/ جانوران
اشتغال زایی
تجهیزات زیربنایی
هزینه زندگی
امنیت عمومی
تسهیلات رفاهی
فرهنگ بومی
ساختار اجتماعی
برآمدهای توریسم روستایی
حفاظت و نگهداری
بهبود دهی/ مطلوبیت آلودگی
پایداری
سرمایه گذاری
تنوع/ پویایی
احساس آرامش
کیفیت زندگی
همکاری اجتماعی
منابع source: sharpley1997, lpndon, P.113
آگری توریسم یا گردشگری کشاورزی اگر چه اغلب به عنوان کلیه فعالیت‌های گردشگری در مناطق روستایی (نظیر جشنواره‌ها، موزه‌ها، نمایشگاه های صنایع دستی و دیگر رویدادهای فرهنگی و جاذبه‌ها) تعریف شده است اما بیشتر به عنوان محصولات گردشگری که به طور مستقیم در ارتباط با اراضی کشاورزی هستند مانند تولیدات این اراضی، اقامت در این اراضی (اقامت در مزرعه خواه در خانه‌هایی روستایی و یا در چادرها و کمپ‌های احداث شده در مزرعه)، دیدارهای آموزشی، خوردن غذا، فعالیت‌های تفریحی و تفرجی و فروش محصولات مزرعه یا صنایع دستی اطلاع می‌گردد.[۸]
گردشگری مزرعه[۹] به عنوان زیر بخش گردشگری روستایی شناخته شده است. طبق تعاریف انجام شده توسط روبرت[۱۰] و هال[۱۱] (سال ۲۰۰۱)، گردشگری مزرعه یکی از پنج زیر مجموعه گردشگری روستایی است. گردشگری طبیعت، گردشگری فرهنگی، گردشگری ماجراجویانه و گردشگری انجام فعالیت دیگر تقسیم بندی‌های گردشگری روستایی را تشکیل می‌دهند. اصطلاح «گردشگری مزرعه» در بعضی از مناطق و کشورها با آگروتوریسم یا آگری توریسم مورد استفاده قرارگرفته است. گردشگری مزرعه می‌تواند در بر گیرنده موارد ذیل باشد:
- منزل و وسایل راحتی
- مراکز گردش گران مزرعه، نمایشگاه‌ها و موزه‌ها
- فروشگاه های مزرعه برای فروش محصولات و صنایع دستی
- راهپیمایی یا پیاده روی به منظور آشنایی با فعالیت‌ها در مزرعه
- دیدارهای آموزشی
- فعالیت‌های مزرعه نظیر برداشت محصولات زراعی، چیدن میوه، اسب سواری و ماهی گیری
- فروش مواد غذایی و نوشابه های محلی
یک خصوصیت مشترک در موارد ذکر شده این است که کلیه این موارد توسط کشاورزان و با همکاری خانواده آنان برنامه ریزی و مدیریت می‌شود. بر اساس تعریف هیلکی در سال ۱۹۹۳ آگری توریسم حرفه ای است که توسط کشاورزان یا دامداران برای لذت بردن و یا آموزش عموم در جهت ارتقاء محصولات مزرعه و تولید درآمد بیشتر در مزرعه اداره می‌شود. آگری توریسم باعث ایجاد فرصت‌های متنوع برای کشاورزان و دامداران می‌شود که این فرصت‌ها مثل سپرهای ضربه گیر در مقابل نوسانات بازار از اقتصاد روستا محافظت می‌کنند. آگری توریسم می‌تواند باعث افزایش در آمد کشاورزان و افزایش فعالیت‌های اقتصادی جوامع روستایی گردد. از طرف دیگر می‌تواند از نظر اقتصادی راهی عملی جهت حفاظت از زیست گاه های طبیعی مناطق زیبای طبیعی، منابع طبیعی و اماکن ویژه را فراهم آورد.
در حال حاضر حدود ۷۵ درصد مردم فقیر جهان در مناطق روستایی زندگی می‌کنند. مراکز اصلی و مقصد اکثر گردشگران به ویژه در کشورهای در حال توسعه نظیر پارک‌های ملی، کوهستان‌های مرتفع، دریاچه‌ها، اماکن فرهنگی، پناهگاه‌های حیات وحش و غیره در مناطق روستایی قرار دارند. به همین دلیل نیز گردشگری به عنوان یکی از مهم‌ترین گزینه های ایجاد اشتغال و درآمد در این مناطق مطرح شده و در حال حاضر در کانون توجهات دولت‌ها و سایر کارگزاران اقتصادی قرارگرفته است.
موفقیت در توسعه گردشگری در مناطق روستایی به مؤلفه‌هایی نظیر تجارت، اقتصاد، خدمات پشتیبانی، کیفیت محصولات و خدمات، دسترسی به زیر ساخت‌ها، مهارت‌ها، علایق و منافع سرمایه گذاران دارد. در برخورداری از کلیه این مؤلفه‌ها، عموماً مناطق روستایی در مقایسه با مناطق شهری از توانمندی‌ها و ظرفیت‌های کم‌تری برخوردار می‌باشند. مجموعه این نارسایی‌ها به موازات موانع و تنگناهای سیاسی و نهادی خصوصاً در کشورهای در حال توسعه نظیر بروکراسی ها و پیچیدگی‌های اداری، فقدان هماهنگی فی ما بین اهداف و سیاست‌های توسعه روستایی و توسعه گردشگری، ضعف نهادهای مردمی، ضعف نهاد دولت و موارد مشابه چالش‌هایی هستند که باید در توسعه گردشگری به آن ها توجه نمود. بنابراین ضروری است تا راهکارهایی را برای چیره شدن به موانع جستجو نمود. توسعه گردشگری روستایی به اشکال و دلایل مختلف در بسیاری از کشورها اعم از توسعه یافته و در حال توسعه مورد توجه است، که از مهم‌ترین دلایل توسعه این نوع از گردشگری می‌توان به رشد اقتصادی مناطق دورافتاده روستایی و افزایش درآمد جوامع روستایی، تنوع بخشیدن به اقتصاد جوامع روستایی و کاهش فشار بر منابع پایه اشاره نمود. البته رویکردهای مختلف حاکم بر توسعه گردشگری روستایی در جوامع مختلف با یکدیگر تفاوت داشته و هر کدام از آن ها از الزامات، قواعد و استراتژی‌های خاص خود تبعیت می‌نمایند. با این حال توسعه گردشگری در این مناطق، به عنوان یکی از مهم‌ترین راهکارهای مقابله با فقر و توسعه اقتصادی در جوامع روستایی مورد توجه است.
گردشگری روستایی، راهبرد توسعه‌ی روستایی
گردشگری روستایی راه حل کلی برای همه‌ی دردها و مسائل و مشکلات نواحی روستایی نیست، اما یکی از شیوه‌هایی است که ممکن است آثار اقتصادی مهم داشته باشد و به نوعی می‌تواند به کند شدن روند تخلیه سکونتگاه های روستایی و کاهش مهاجرت جمعیت روستایی کمک کند. رشد گردشگری به عنوان راهبردی برای توسعه روستایی نسبتاً تفکر جدیدی است که سیاست‌گذاران محل در جوامع روستایی به اهمیت این راهبرد پی برده‌اند؛ اما تجربه کافی برای اجرای آن ندارند. دیدگاه دیگری با این پیش زمینه فکری وجود دارد که گردشگری راه حل و علاج قطعی اقتصادی برای توسعه نواحی روستایی است. دیدگاه محتاطانه تری گردشگری را به عنوان فرایند برنامه ریزی یکپارچه که فرصت‌هایی را برای کاهش مضرات و افزایش منافع توسعه معرفی می‌کند. در یک نگرش دیگر، گردشگری روستایی به عنوان موتور محرکه توسعه روستایی معرفی شده و دلایلی به شرح زیر نیز برای آن ارائه شده است (Gerf, 1993:23):
الف- همانند هر فعالیت صادراتی که سازماندهی شده و توسعه یافته، گردشگری نیز منبع شغل و درآمد به حساب می‌آید.
ب- گردشگری روستایی بر خلاف سایر کالاها، خدمات و فرآورده های کشاورزی مانند غذا، تولیدات فعالیت ماهیگیری، پوشاک و نساجی، ساختمان سازی و کارهای عمومی و غیره همانند مولدی برای تعداد زیادی از فعالیت‌های اقتصادی عمل می‌کند.
ج- گردشگری روستایی، نواحی روستایی یا پدیده های طبیعی را که هیچ گونه ارزش اسنادی ندارند مورد بهره برداری قرار می‌دهد و با استخراج منابع یا صنایعی مانند نفت و معدن برابری می‌کند.
د- گردشگری روستایی تقاضا برای صنایع دستی، هنرهای سنتی و فعالیت‌هایی را که نیاز به نیروی کار بیشتری دارند بالا می‌برد.
ضمن اینکه در گردشگری روستایی از منابع روستایی (مانند فرهنگ و سنن اجتماعی، ساختمان‌های تاریخی، غارها، شرایط آب و هوایی که برای سایر فعالیت‌های اقتصادی قابلیت بهره برداری ندارند) استفاده شده، گردشگری حتی در سکونتگاه های روستایی که فاقد زمین‌های زراعی‌اند و در نواحی کوهستانی قرار گرفته‌اند با بهره برداری از منابع فرهنگی و طبیعی می‌تواند به توسعه روستایی کمک نماید.
پیشینه تاریخی گردشگری روستایی
گردشگری پدیده ای است کهن که از دیر زمان در جوامع انسانی وجود داشته است و به تدریج در طی مراحل تاریخی مختلف به موضوعی فنی، اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی (زیست محیطی) تبدیل شده است (رضوانی، ۱۳۷۴، ص ۲۷). بنابراین واژه گردشگری به قدمت تمدن است ولی بررسی تاریخچه مزبور گویای این است که گردشگری همیشه با تجربه ای خوشایند همراه نبوده است. مردم متعلق به تمدن‌های ما قبل تاریخ (عهد باستان) با این انگیزه مسافرت می‌کردند که بتوانند غذا به دست بیاورند، از خطر دوری جویند یا به مناطقی که دارای آب و هوای مساعدتری است نقل مکان کنند. با افزایش مهارت و کسب فنون، نیاز انسان به زندگی بدوی و خانه به دوشی کاهش یافت و در دوره های بعد انسان با انگیزه تجارب و تبادل کالا و خدمات مسافرت می‌کرد که این امر باعث شد امپراطوری ها در قاره های آسیا و آفریقا و همین طور خاورمیانه رشد کنند و ساختار زیربنایی ایجاب می‌کرد که جاده سازی و راه های آبی برای ساده تر شدن مسافرت فراهم گردد (فرجی، ۱۳۸۱، ص ۳۴).
آخرین نظرات