* پس نتیجه می گیریم که در آیه ی ۱۴ سوره ی کهف استعاره ی مصرّحه ، محقّقه ، تبعیّه ، عامیّه ، عنادیّه و مجرّده وجود دارد.
۳-۲۶- سوره کهف آیه ۲۱ و ۲۲
وَکَذَلِکَ أَعْثَرْنَا عَلَیْهِمْ لِیَعْلَمُوا أَنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَأَنَّ السَّاعَهَ لَا رَیْبَ فِیهَا إِذْ یَتَنَازَعُونَ بَیْنَهُمْ أَمْرَهُمْ فَقَالُوا ابْنُوا عَلَیْهِم بُنْیَانًا رَّبُّهُمْ أَعْلَمُ بِهِمْ قَالَ الَّذِینَ غَلَبُوا عَلَى أَمْرِهِمْ لَنَتَّخِذَنَّ عَلَیْهِم مَّسْجِدًا (۲۱) سَیَقُولُونَ ثَلَا ثَهٌ رَّابِعُهُم کَلبُهُم وَ یَقُولُونَ خَمسَهٌ سَادِسُهُم کَلبُهُم رَجمَا بِالغَیبِ وَ یَقُولُونَ سَبعَهٌ وَ ثَامِنُهُم کَلبُهُم قُل رَّبِّی أَعَلَمُ بِعِدَّتِهِم مَّا یَعلَمُهُم إِلَّا قَلِیلٌ فَلَاتُمَارِتُمَارِفِیهِم إِلَّا مِرَاءً ظَهِرًا وَ لَا تَستَفتِ فِیهِم مِّنهُم أَحَدًا ( ۲۲ )
و بدین گونه [مردم آن دیار را] بر حالشان آگاه ساختیم تا بدانند که وعده خدا راست است و [در فرا رسیدن] قیامت هیچ شکى نیست هنگامى که میان خود در کارشان با یکدیگر نزاع مىکردند پس [عدهاى] گفتند:« بر روى آنها ساختمانى بنا کنید پروردگارشان به [حال] آنان داناتر است». [سرانجام] کسانى که بر کارشان غلبه یافتند گفتند: « حتما بر ایشان معبدى بنا خواهیم کرد».
در کلام خداوند متعال که فرموده یَتَنَازَعُونَ بَیْنَهُمْ أَمْرَهُمْ استعاره مکنیه مطرح است چون خدا تشبیه نموده امر آنها را به چیزی که پیرامون آن نزاع زیاد واقع میشود سپس آن چیز حذف شد و عاریه گرفته شد. نزاع واقع پیرامونش به جای آن یعنی لفظ شیٌ را حذف نمودند و نزاع را جایگزین آن نمودند.
و در کلام خداوند متعال ( درآیه بعد) که فرموده رجماً بالغیب ( یعنی تیری در تاریکی می اندازند) هم استعاره مکنیّه مطرح میباشد. چون خدا غیب و خفاء را تشبیه نموده به چیزی که سنگ به آن پرتاب میکنند و رجم و پرتاب سنگ عاریه گرفته شده برای غیب و خفا(الدرویش ،۲۰۰۹،ج ۴ : ۴۶۴)
در این آیه ۲۱ و ۲۲ سوره ی کهف دو استعاره ی وجود دارد.
استعاره ی اول در آیه ی ۲۱ ازسوره ی کهف ، استعاره در لفظ « یتنازعون » به نظر می رسد استعاره تصریحییّه یا مصرّحه باشد.
استعاره ی دوم درآیه ی۲۲ ازسوره ی کهف ، استعاره در لفظ « رجماً بالغیب » به نظر می رسد استعاره تصریحییّه یا مصرّحه باشد.
اکنون به شرح استعاره اول می پردازیم:
ارکان استعاره در آیه شریفه عبارتند از:
- مستعار : لفظ « یتنازعون ».
- مستعارٌله : « یختلفون » به معنی اختلاف نظردارند[۸۹] .
- مستعارٌمنه : « یتنازعون » به معنی نزاع کردن .
- جامع یا وجه شبه : اختلاف نظر .
شرح استعاره ی آیه به اعتبار گوناگون:
۳ – ۲۶- ۱ – ۱ . به اعتبار ذکر طرفین(مصرّحه،مکنیّه) :
درآیه شریفه مستعارٌله« یختلفون » به معنی اختلاف نظر دارند به مستعارٌمنه « یتنازعون » یعنی نزاع کردن تشبیه شده ومستعارٌله در آیه ذکرنشده بلکه مستعارٌمنه به صراحت ذکرشده ، به همین خاطر بدان استعاره مصرحّه یا تصریحیّه گویند .
۳ – ۲۶ – ۲ – ۱ . به اعتبار واقع درماده ی طرفین (تحقیقیّه،تخییلیّه):
دراین آیه مستعارٌله « یختلفون » یعنی اختلاف نظر دارند موضوعی خیالی و وهمی نیست بلکه امری معقول می باشد به همین بدان استعاره ی تحقیقیّه یا محقّقه گویند.
۳ – ۲۶ – ۳ – ۱ . به اعتبار لفظ مستعار ( اصلیّه ، تبعیّه ) :
لفظ مستعار در این آیه « یتنازعون » فعل است پس به اعتبار فعل بودن ، بدان استعاره ی تبعیّه گویند.
۳ – ۲۶ - ۴ – ۱ . به اعتبار جامع یا وجه شبه ( عامیّه ، خاصیّه ) :
مستعارٌله « یختلفون » یعنی اختلاف نظر دارند و مستعارٌمنه « یتنازعون » یعنی نزاع کردن وجامع آن دو ( اختلاف نظر ) ، موضوعی است که می توان به راحتی آن را تشخیص داد و نیاز به تفکر و اندیشیدن ندارد ، به همین خاطر بدان استعاره عامیّه گویند.
۳ – ۲۶ – ۵ – ۱ . استعاره ی مصرّحه به اعتبار طرفین ( عنادیّه و وفاقیّه ) :
مستعارٌله « یختلفون » یعنی اختلاف نظر دارند و مستعارٌمنه « یتنازعون » یعنی نزاع کردن هردو امر معنوی هستند و با هم در یک جا جمع می شوند به همین خاطر بدان ، استعاره ی وفاقییّه گویند.
۳ – ۲۶ – ۶ – ۱ . استعاره به اعتبار ملائمات ( مطلقه ، مرشّحه ، مجرّده ) :
« امرهم » از ملائمات مستعارٌله « یختلفون » یعنی اختلاف نظر دارند و مستعارٌمنه « یتنازعون » یعنی نزاع کردن است به همین خاطر بدان استعاره ی مطلقه گویند.
* پس نتیجه می گیریم که در آیه ی۲۱ از سوره ی کهف استعاره ی مصرّحه ، محقّقه ، تبعیّه ، عامیّه ، وفاقییّه و مطلقه وجود دارد.
استعاره ی دوم درآیه ی۲۲ ازسوره ی کهف ، استعاره در لفظ « رجماً بالغیب » به نظر می رسد استعاره تصریحییّه یا مصرّحه باشد.
اکنون به شرح استعاره دوم می پردازیم :
ارکان استعاره در آیه شریفه عبارتند از:
- مستعار : لفظ « رجماًبالغیب »
- مستعارٌله : « رمیاً بالخبرالخفی »[۹۰] .
- مستعارٌمنه : « رجماًبالغیب » به معنی تیری در تاریکی انداختن .
- جامع یا وجه شبه : نامعلوم بودن .
شرح استعاره ی آیه به اعتبار گوناگون:
۳ – ۲۶- ۱ – ۲ . به اعتبار ذکر طرفین(مصرّحه،مکنیّه) :
درآیه شریفه مستعارٌله « رمیاًبالخبرالخفی » به مستعارٌمنه « رجماًبالغیب » یعنی تیری در تاریکی انداختن تشبیه شده و مستعارٌله در آیه ذکرنشده بلکه مستعارٌمنه به صراحت ذکرشده ، به همین خاطر بدان استعاره مصرحّه یا تصریحیّه گویند .
۳ – ۲۶ – ۲ – ۲ . به اعتبار واقع درماده ی طرفین (تحقیقیّه،تخییلیّه):
دراین آیه مستعارٌله « رمیاًبالخبرالخفی » موضوعی خیالی و وهمی است و امری معقول نمی باشد به همین بدان استعاره ی تخییلیّه گویند.
۳ – ۲۶ – ۳ – ۲ . به اعتبار لفظ مستعار ( اصلیّه ، تبعیّه ) :
لفظ مستعار در این آیه « رجماً بالغیب » اسم است پس به اعتبار اسم بودن ، بدان استعاره ی اصلیّه گویند.
۳ – ۲۶ - ۴ – ۲ . به اعتبار جامع یا وجه شبه ( عامیّه ، خاصیّه ) :
مستعارٌله « رمیاً بالخبر الخفی » و مستعارٌمنه « رجماً بالغیب » یعنی تیری در تاریکی انداختن وجامع آن دو ( نامعلوم بودن ) ، موضوعی است که نمی توان به راحتی آن را تشخیص داد و نیاز به تفکر و اندیشیدن دارد ، به همین خاطر بدان استعاره خاصییّه گویند.
۳ – ۲۶ – ۵ – ۲ . استعاره ی مصرّحه به اعتبار طرفین ( عنادیّه و وفاقیّه ) :
مستعارٌله « رمیاً بالخبر الخفی » و مستعارٌمنه « رجماً بالغیب » یعنی تیری در تاریکی انداختن هردو امر معنوی هستند و با هم در یک جا جمع می شوند به همین خاطر بدان ، استعاره ی وفاقییّه گویند.
۳ – ۲۶ – ۶ – ۲ . استعاره به اعتبار ملائمات ( مطلقه ، مرشّحه ، مجرّده ) :
قرآن کریم چگونه از دلالات استعاری برای بیان در مفاهیم دینی بهره گرفته است- قسمت ۲۳
آخرین نظرات