“
۲-۴٫ پیشینهسرمایه اجتماعی و منزلت اجتماعی موضوعی است که در جامعه علمی کشور کمتر مورد پژوهش قرار گرفته است و تحقیقات کمی در زمینه آن در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی صورت گرفته هرچند که سابقه تحقیق در این زمینه در خارج از کشور نسبت به ایران طولانیتر است. در زیر به چند نمونه از پژوهشهای صورت گرفته در داخل و خارج از ایران اشاره میشود
۲-۴-۱٫ پیشینه پژوهش در ایران
بررسی مطالعات انجام شده در داخل کشور نشان داد که تا زمان انجام این پژوهش مطالعهای به شناسایی عوامل مؤثر بر ارتقاء منزلت اجتماعی کتابداران و توسعه سرمایه اجتماعی در کتابخانههای دانشگاهی نپرداخته است و اکثر مطالعات انجام شده به جنبههای دیگر سرمایه اجتماعی پرداختهاند. بنابرین مطالعاتی که در زیر میآید مربوط به جنبههای دیگر سرمایه اجتماعی است.
نوروزپور (۱۳۸۴) در پژوهش خود به سنجش سرمایه اجتماعی در شرکت خودروسازی سایپا پرداخته است. رویکرد این تحقیق به مسئله سرمایه اجتماعی در سطح سازمان، یک رویکرد سیستم بسته است. با توجه به نتایج تحقیق، سطح اعتماد در سازمان پایین میباشد (۸/۲۸ درصد). هنجارهایی که همکاری را در سطح سازمان تسهیل مینمایند در سطح نازلی قرار دارد (۲۷ درصد) به خصوص در زمینهٔ جمعگرایی، ارزش بودن کار و تمایل به کار تیمی، تعلق سازمانی در تمام سطوح سازمان پایین میباشد، اعتقاد به وجود عدالت سازمانی، ارتباطات غیررسمی بین کارکنان، مشارکت در تصمیمگیریها توسط کارکنان در سطح پایینی میباشد، و نتیجه نهایی این است که میزان سرمایه اجتماعی در سازمان ضعیف میباشد.
صیادی فر و فراشباشی (۱۳۸۵) در تحقیق خود به جایگاه اجتماعی کتابداران پرداختند. آنان به این نتیجه رسیدند که یکی از راههای کسب جایگاه اجتماعی مناسب برای کتابداران توسعه خدمات است. اگر کتابداران و کتابخانهها برای رفع مشکلاتی که درراه ارائه خدمات مناسب وجود دارد، در چالشهای مربوط توفیق یابند، خدمات توسعه مییابد و آنان نقش خود را در پاسخگویی به نیازهای جامعه ایفا خواهند کرد. در این صورت، استفاده کنندگان، نیاز به مراجعه و کمک گرفتن از کتابداران را درک کرده و آنان را افرادی متخصص به شمار میآورند و وجههٔ اجتماعی آنان نادیده گرفته نمیشود.
مطلبی قمی (۱۳۸۷) در پژوهش خود به ارزیابی سرمایه اجتماعی در شرکتهای مستقر در مراکز رشد و پارکهای علم و فناوری دانشگاهی دولتی شهر تهران پرداخت. متغیرهای این تحقیق، بر اساس تعریف فبورا (۱۹۹۹)، که سرمایه اجتماعی را حاصل پدیدهای “اعتماد متقابل” و “تعاملات اجتماع”، “گروههای اجتماعی”، “احساس هویت جمعی”، “چشمانداز مشترک” و “کار تیمی” میداند، میباشد. همچنین، علاوه بر اجزای ششگانه سرمایه اجتماعی، دو متغیر «دریافت مشاوره از سایرین» و «تأمین مالی از سایرین» توسط کارآفرینان، مورد تجزیهو تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاکی از این است که پنج جزء از اجزای ششگانه سرمایه اجتماعی در میان کارآفرینان از حد متوسط بالاتر میباشد. پنج جزیی که در میان کارآفرینان مراکز رشد و پارکهای علم و فناوری از وضعیت مطلوبی برخوردار میباشند عبارتاند از: اعتماد متقابل، گروههای اجتماعی، کار تیمی، چشمانداز مشترک و احساس هویت جمعی؛ و میانگین جزء ششم یعنی تعاملات اجتماعی در میان کارآفرینان شرکتهای مستقر در مراکز رشد و پارکهای علم و فناوری از حد متوسط پایینتر است. همچنین پژوهش حاضر نشان میدهد که کارآفرینان شرکتهای مستقر در مراکز رشد و پارکهای علم و فناوری از مشاوره و تأمین مالی از سایرین بهرهمند نمیشوند.
پریرخ و احمدی (۱۳۸۸) پژوهشی با عنوان «بررسی میزان توانمندی گروه بحث الکترونیکی علوم کتابداری و اطلاعرسانی (LIS) در تشکیل سرمایه اجتماعی» انجام دادند یافته های پژوهش حاکی از این است که گروه بحث الکترونیکی LIS به عنوان یک شبکه اجتماعی فعال در زمینهٔ علوم کتابداری و اطلاعرسانی، از لحاظ رسیدن به سرمایه اجتماعی، در وضعیت مطلوب و قابل توجهی قرار دارد. سایر یافته ها نشان داد گروه بحث الکترونیکی LIS، به عنوان شبکهای اجتماعی پرطرفدار در حوزه علوم کتابداری و اطلاعرسانی در ایران، مجموعهای از سرمایه های فردی است که با داشتن ویژگیهایی خاص، مانند اعتماد، تعامل، مشارکت و سودمندی، سرمایهای اجتماعی را تشکیل داده است.
محمودی (۱۳۹۰) بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و میزان اجرای مدیریت دانش را در پژوهش خود موردتوجه قرار داد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که وضعیت سرمایه اجتماعی در کتابخانههای دانشگاهی فردوسی و علوم پزشکی در سطح متوسط قرار دارد و از میان همه مؤلفههای آن، مؤلفه هنجارهای مشترک کمترین میانگین و مؤلفه هویت بیشترین میانگین را دارد. مقایسه وضعیت سرمایه اجتماعی کتابداران بر اساس متغیرهای فردی نیز نشان میدهد، میانگین سرمایه اجتماعی کتابداران مرد و همچنین کتابداران متأهل به ترتیب بیشتر از سرمایه اجتماعی کتابداران زن و کتابداران مجرد میباشد. بررسی رابطه بین متغیرهای فردی “سن” و “مدرک تحصیلی” با میزان سرمایه اجتماعی نیز نشان میدهد که بین این دو متغیر با میزان سرمایه اجتماعی رابطه معنادار وجود ندارد. همچنین آزمون فرضیههای پژوهش نشان داد بین میزان سرمایه اجتماعی و میزان اجرای مدیریت دانش همبستگی مثبت وجود دارد. همچنین یافته ها حاکی از آن است در همه ابعاد سرمایه اجتماعی و مدیریت دانش کتابخانههای دانشگاه علوم پزشکی نمره میانگین بالاتری را کسب کردند. در این راستا، آزمون فرضیه تفاوت نشان داد تنها بین اشتراک دانش و کاربرد دانش در کتابخانههای دانشگاه فردوسی و علوم پزشکی مشهد تفاوت معنادار وجود دارد و در سایر ابعاد مدیریت دانش و سرمایه اجتماعی اگرچه تفاوت وجود دارد ولیکن این تفاوت از لحاظ آماری معنادار نمیباشد.
دیانی و محمودی (۱۳۹۰) در پژوهش خود با عنوان «بررسی مقایسهای وضعیت سرمایه اجتماعی در کتابخانههای دانشگاهی » به این نتیجه رسیدند که سرمایه اجتماعی در هر دو گروه کتابداران دانشگاه فردوسی و دانشگاه علوم پزشکی مشهد، در حد متوسط است. کمترین میانگین، مربوط به مؤلفه «هنجارهای مشترک» شامل فرهنگ کار گروهی، مسئولیتپذیری و جدیت در کار، روحیه انتقادپذیری، و روحیه گذشت و فداکاری است. بیشترین میانگین نیز مربوط به مؤلفه «هویت» است. میانگین سرمایه اجتماعی و ابعاد آن در جامعه مورد بررسی در سطح متوسط قرار دارد و در همه ابعاد سرمایه اجتماعی میانگین کتابخانههای دانشگاه علوم پزشکی بیشتر از میانگین کتابخانههای دانشگاه فردوسی است. همچنین سایر یافته ها حاکی از این است که بین میزان سرمایه اجتماعی و همچنین ابعاد سرمایه اجتماعی در کتابخانههای دانشگاه فردوسی و علوم پزشکی مشهد تفاوت وجود دارد.
“
آخرین نظرات