نمودار ۴-۵۴- بررسی جیبرلین بذور در روز سوم ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم ۱۰۲
نمودار ۴-۵۵- بررسی جیبرلین بذور در روز پنجم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری ۱۰۵
نمودار ۴-۵۶- بررسی جیبرلین بذور در روز پنجم ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید ۱۰۵
نمودار ۴-۵۷- بررسی جیبرلین بذور در روز پنجم ماریتیغال تحت تیمارهای نیترات پتاسیم ۱۰۶
نمودار ۴-۵۸- بررسی جیبرلین بذور در روز پنجم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و سالیسیلیک اسید ۱۰۶
نمودار ۴-۵۹- بررسی جیبرلین بذور در روز پنجم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و نیترات پتاسیم ۱۰۷
نمودار ۴-۶۰- بررسی جیبرلین بذور در روز پنجم ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم ۱۰۷
فهرست نمودارها

نمودار ۴-۶۱- بررسی پروتئین گیاهچه در روز هشتم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری ۱۱۰
نمودار ۴-۶۲- بررسی پروتئین گیاهچه در روز هشتم ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید ۱۱۰
نمودار ۴-۶۳- بررسی پروتئین گیاهچه در روز هشتم ماریتیغال تحت تیمارهای نیترات پتاسیم ۱۱۱
نمودار ۴-۶۴- بررسی پروتئین گیاهچه در روز هشتم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و سالیسیلیک اسید ۱۱۱
نمودار ۴-۶۵- بررسی پروتئین گیاهچه در روز هشتم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و نیترات پتاسیم ۱۱۲
نمودار ۴-۶۶- بررسی پروتئین گیاهچه در روز هشتم ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم ۱۱۲
نمودار ۴-۶۷- بررسی پروتئین گیاهچه در روز دهم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری ۱۱۵
نمودار ۴-۶۸- بررسی پروتئین گیاهچه در روز دهم ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید ۱۱۵
نمودار ۴-۶۹- بررسی پروتئین گیاهچه در روز دهم ماریتیغال تحت تیمارهای نیترات پتاسیم ۱۱۶
نمودار ۴-۷۰- بررسی پروتئین گیاهچه در روز دهم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و سالیسیلیک اسید ۱۱۶
نمودار ۴-۷۱- بررسی پروتئین گیاهچه در روز دهم ماریتیغال تحت تیمارهای شوری و نیترات پتاسیم ۱۱۷
نمودار ۴-۷۲- بررسی پروتئین گیاهچه در روز دهم ماریتیغال تحت تیمارهای سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم ۱۱۷
فهرست شکل‌ها

شکل ۱-۱- الگوی سه مرحله‌ای جذب آب طی جوانه‌زنی بذر ۳۱
شکل ۱-۲- فرمول ساختمانی برای سالیسیلیک اسید (ارتوهیدروکسی بنزوئیک اسید) ۳۲

شکل ۱-۳- مسیر بیوسنتزی پیشنهادی برای سالیسیلیک اسید در گیاهان ۳۳
چکیده
به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف سالیسیلیک اسید به همراه نیترات پتاسیم به عنوان دو ماده پرایم­کننده بر روی خصوصیات جوانه‌زنی و بیوشیمیایی بذر گیاه ماریتیغال در شرایط تنش شوری، در آذرماه ۱۳۹۱ در آزمایشگاه بیوشیمی دانشگاه خوارزمی تهران، آزمایشی صورت پذیرفت. این آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار اجرا شد. فاکتور اول مقادیر تنش شوری ناشی از مصرف کلرید سدیم شامل سه سطح: صفر، ۱۵۰ و ۲۵۰ میلی‌مولار، فاکتور دوم مقادیر سالیسیلیک اسید شامل سه سطح: صفر، ۲۰۰ و ۴۰۰ میلی­گرم در لیتر و فاکتور سوم مقادیر نیترات پتاسیم شامل سه سطح: صفر، ۲۵/۰ و ۳۵/۰ مول بر لیتر در نظر گرفته شد. بر اساس نتایج به دست آمده از تحقیق فوق، تنش شوری باعث کاهش شاخص‌های جوانه‌زنی و بیوشیمیایی بذر گیاه ماریتیغال شد. مصرف سطوح مختلف سالیسیلیک اسید در حضور و عدم حضور تنش شوری باعث بهبود شاخص‌های جوانه‌زنی و بیوشیمیایی بذر گیاه ماریتیغال شد، اما مصرف سطوح مختلف نیترات پتاسیم در حضور و عدم حضور تنش شوری باعث کاهش شاخص‌های جوانه‌زنی و بیوشیمیایی بذر گیاه ماریتیغال شد. اثرات متقابل مصرف سالیسیلیک اسید و نیترات پتاسیم نیز در حضور و عدم حضور تنش شوری باعث بهبود شاخص‌های جوانه‌زنی بذر گیاه ماریتیغال شدند. بر اساس نتایج به دست آمده از تحقیق فوق، مصرف سالیسیلیک اسید به منظور پرایمینگ بذور در شرایط تنش شوری و عدم تنش شوری در جهت بهبود مناسب استقرار گیاهچه گیاه دارویی ماریتیغال توصیه می‌شود. اما مصرف نیترات پتاسم به منظور پرایمینگ بذور گیاه دارویی ماریتیغال توصیه نمی‌شود.
کلمات کلیدی: پرایمینگ، تنش شوری، سالیسیلیک اسید، شاخص‌های جوانه‌زنی و بیوشیمیایی، ماریتیغال، نیترات پتاسیم
فصل اول
مقدمه و کلیات
۱-۱- مقدمه
روند رو به افزایش مصرف گیاهان دارویی به عنوان مواد اولیه تولید داروهای گیاهی بدون توسعه روش­های مناسب کاشت و مدیریت برنامه­ ریزی صحیح، پیامدی نگران­کننده یعنی تخریب طبیعت را در برخواهد داشت. تولید گیاهان زراعی و دارویی باید در سطوح زراعی و امثال آن و هم‌چنین تولید و فرآوری صنعتی آن­ها توسط متخصصان مربوط صورت گیرد و از منابع طبیعی به عنوان الگو و مدل به منظور تولید انبوه مواد دارویی در کشت و صنعت بهره برداری گردد. بر همین اساس میزان تولید گیاهان دارویی در کشور، در سال ۱۳۸۹، ۸۹۹۶۰۷۰۰ کیلوگرم بوده که در سال ۱۳۹۰ به ۱۲۸۰۴۶۰۰۰ کیلوگرم رسیده و ۳/۴۲ درصد رشد داشته است که نشان­دهنده اهمیت تولید گیاهان دارویی در کشور است (بی­نام، ۱۳۹۰).
ماریتیغال (Silybum marianum L.) یکی از گیاهان دارویی مهم خانواده مرکبان (Astraceae) است که در صنایع داروسازی کشور کاربرد فراوانی دارد. گیاهی علفی، یک­ساله، با ساقه گل­دهنده به طول ۲۵۰-۱۵۰ سانتی­متر است. برگ­ها پهن و شکننده با ظاهری مرمری شکل و در کناره­های آن خارهای زرد وجود دارد. گل‌آذین ماریتیغال درشت و خاردار، دارای گل­های بنفش است که در انتهای ساقه تشکیل می­شوند، در توده­های بومی آن گاهی گل سفید هم دیده می­ شود. ریشه راست و دارای انشعاب است. بذرهای ماریتیغال به اندازه دانه گندم (شبیه تخم آفتابگردان)، دارای ناف سفید رنگ و برجسته و سطح صاف به رنگ قهوه‌ای روشن است. کاسبرگ­ها در روی دانه به صورت خارهای زبری در آمده­اند که به انتشار بذر کمک می­ کنند. وزن هزار دانه آن بین ۲۰ تا ۳۱ گرم است. مردم در گذشته برای مداوای بیماری­های صفراوی و بیماری­های مربوط به دستگاه گوارش، از برگ­های گیاه ماریتیغال استفاده می­کردند. اکنون از مواد مؤثره میوه­های رسیده این گیاه برای معالجه بیماری­های کبدی (سیروز و مسمویت­های کبدی) و پیشگیری از سرطان کبد استفاده می­ شود (امیدبیگی، ۱۳۸۴).