پس از غم دنیا شکایت نکنید که در واقع شکایت از خداست؛ «خداوند میگوید از من شکایت مکنید از غم دنیا .شما را این پوشیده نیست که هر دو جهان مراست ومن شما را » (تذ: ۳۸۶). همچنین تحمّل دردها و رنجهای دنیوی، شادیهای بیشماری را در آخرت برای ما رقم خواهد زد.عطّار معتقد است درد و اندوه دنیا درمانی ندارد جز اینکه به جهان دیگر برسیم و دردهایمان به شادی تبدیل شود در آنجا در برابر هر دری که در این دنیا میکشیم، شادیها به دست خواهیم آورد (شجیعی، ۱۳۶۳: ۲۵۶):
جهان جاودان خوش خوش جهانیست
که کلّی این جهان زان یک نشانی ست…
هم اینجا حلقه آن در بگیری
گر اینجا از وجود خود بمیری
(اس: ۱۵۰)
عطّار درباره ارزش دنیا حکایت زیادی ندارد و نمونه هایی ارائه نمیدهد. تنها در قصه یازدهم از مقاله یازدهم مثنوی مصیبت نامه داستان مردی را میآورد که در غاری خفته بود. عیسی (ع) او را دید. گفت برخیز و کار کن تا توشه آخرت فراهم کنی. گفت من کار دو عالم را تمام کرده ام. عیسی (ع) پرسید که کار تو چیست؟
گفت دنیا پیش من ارزشی ندارد:
عیسی مریم چو بشنید این سخن
گفت «اکنون هرچه میخواهی بکن
چون ز دنیا فارغی آزاد خفت
خواب خوش یادت بخفت و شاد خَفت»
(مص:۲۴۱)
۳-۱۲- دنیادوستی و آثار آن
بیشتر مطالب این بخش مربوط به اقوالی است که عطّار از قول دیگران نقل میکند و به بیان آثار دنیادوستی در دنیا وآخرت میپردازد و ثمرات دشمنی با آن را نیز بیان میکند. در ادامه با این نظرات واقوال آشنا میشویم.
ابتدا به بررسی این نکته میپردازیم که دنیا دوستی چه ارتباطی با بندگی خداوند دارد. اوّلین نکته این که شرط دوستی خدا بیرغبتی به دنیا و عالم عقبی است. از ابراهیم بن ادهم «نقل است که یکی را گفت خواهی که از اولیا باشی؟ گفت بله. گفت به یک ذرّه دنیا وآخرت رغبت مکن و روی به خدا آر به کلّیت و خویشتن از ماسوی الله فارغ گردان و طعام حلال خور. بر تو نه صیام روز است و نه قیام شب» (تذ: ۱۵۲). همانطور که ملاحظه میکنید اهمّیت بیرغبتی در دنیا وآخرت برای دستیابی به دوستی خداوند از عبادت و مجاهده در راه او بیشتر است.دومین نکته این که دنیادوستی مانع دستیابی به سرّ الهی است. به اعتقاد جنید بغدادی جایگاه سرّ الهی دل دوستان خداست، امّا اگر دلی به دنیا دوستی گرفتار باشد، خدا سرّ خود را در آن دل نمینهد (تذ: ۴۵). چنانکه میدانیم آشنا شدن به سرّ الهی آرزوی سالکان است و برای رسیدن به آن باید در هر حالی راضی بود و محک همّت آنها در این طریق بینیازی ازدنیاست. چون دنیا محل درد و رنج فانی است لذا میخواهد تا از آن دست بشوییم:
برگذرای دل غافل که جهان برگذر است
که همه کار جهان رنج دل و درد سر است
آخرین نظرات