۲-۱۴-۲آموزش ضمن خدمت
“آموزش ضمن خدمت” فعالیتی است نظام مند و تابع شرایط سازمانی که در هر سازمان یا شرکتی می‌تواند سبب رشد و تغییرات اساسی در میزان مهارت های علمی، دانش و مهارت های علمی و فنی و توسعه نیروی انسانی گردد، به طوری که تأثیرات آن در کارایی سازمان مؤثر واقع شود. آموزش ضمن خدمت عبارت است از تلاش هایی در جهت ارتقاء سطح دانش، آگاهی و مهارت های فنی، حرفه ای و شغلی کارکنان و استقرار رفتار مطلوب در آنان به نحوی که، برای انجام بهینه وظایف و مسئولیت های شغلی خود آماده شوند. جوهره اصلی آن در همه نهادها و سازمان ها، افزایش کارایی و اثربخشی کارکنان و ایجاد سازگاری اجتماعی و حرفه ای است. آموزش ضمن خدمت بیشتر جنبه کارآموزی و بازآموزی داشته و یادگیری در حین عمل و عمل در حین یادگیری رخ می‌گردد.
محتوای آموزش ضمن خدمت آشنایی با تکنولوژی جدید، افزایش مهارت های فنی و دانش افزایی و آشنایی با شیوه های جدید می‌باشد. علاوه بر این، محتوای برنامه آموزشی دوره غالباً متکی بر آشنایی با کم و کیف مشاغل بالاتر و توجه به نیازهای سازمانی می‌باشد. (سلیمان پور، ۱۳۸۱ :۴۹).
آموزش ضمن خدمت در زمینه شغلی است که ضمن خدمت و در محل کار ارائه می شود و یک شاغل با تجربه به آموزش گیر نحوه اجرای وظایف کاری را نشان می‌دهد (جزنی، ۱۳۸۴ :۲۹۷). بیشترین توجه برنامه ریزی آموزشی ضمن خدمت، بهسازی و بهبود نظام و رشد توسعه انسانی است. منظور از آموزش ضمن خدمت این است که به فرد در ضمن انجام کار آموزش داده شود. هر کارمندی در عمل از بدو ورود تا پایان خدمتش در سازمان، ضمن پیمودن مدارج و حرکت از شغلی به شغل دیگر، آموزش می بیند. از این رو، آموزش ضمن خدمت را متداول ترین روش آموزشی ای دانسته اند که از مقبولیت بسیار برخوردار است و نقش بسیار مهمی در آموزش و مهارت های لازم برای انجام شایسته کار برای کارکنان ایفا می کند. مزیت بزرگ آموزش ضمن خدمت این است که کارآموز، کاری را که مسئول انجام آن شده است یاد می‌گیرد و با ابزار و وسایلی که باید به کار ببرد، آشنا می شود و این آموزش در محیط واقعی کار انجام می‌گیرد.
از لحاظ انگیزشی نیز آموزش ضمن خدمت روش مؤثری است زیرا، کارآموز با انجام بهتر کار می‌تواند شاهد موفقیت و پیشرفت خویش باشد. علاوه براین، یادگیری به وسیله این روش به سهولت انجام می‌گیرد، زیرا کارآموز به آنچه می آموزد عمل می‌کند و بسرعت از درستی و نادرستی عملکرد خویش آگاه می شود. آموزش ضمن خدمت روش نسبتاً ارزان و کم خرجی است، چون کارآموز مجبور نیست که کار خود را برای گذراندن دوره های آموزشی متوقف سازد و در حال کار و تولید، آموزش های لازم به او داده می شود. (سعادت، ۱۳۷۹ :۱۹۵و۱۹۶).
۲-۱۴-۳ نقش آموزش های مهارتی در پرورش نیروی کار ماهر
آموزش به طور کلی ایجاد تغییر در رفتار فرد است اما اجرای برنامه های آموزشی علاوه بر تغییرات مثبت رفتاری مزایای دیگری از جمله افزایش بهره وری و کارایی تحرک اجتماعی ، پیشرفت شغلی، گسترش خلاقیت و نوآوری را در پی خواهد داشت .لذا جوامع پیشرفته امروزی با آموزش نیروی انسانی در تخصص ها و رشته‌های مختلف و جذب این نیروها در بازار کار سعی در پیشبرد همه جانبه ی امور دارند)محمدی ،۱۳۸۲: ۹۰)
منابع انسانی سازمان ها متناسب با تغییرات محیط برون سازمانی و درون سازمانی به ویژه تغییرات استراتژیک سازمان نیاز به آماده سازی و پرورش دارند . این آماده سازی با پرورش و تقویت بینش ، دانش و مهارت های تخصصی مدیران و کارکنان می‌تواند تامین شود .
در حال حاضر ، گسترش آموزش های مهارتی و ارتباط بیشتر آموزش های کلاسیک و آموزش های حرفه ای از جمله روند های جدید تئوریک در حوزه علوم آموزش و برنامه ریزی درسی هستند . ایجاد و تقویت چنین روندهایی در ابعاد نظری آموزشی که تبعاً ناشی از واقعیت ها و تجارب روزمره زندگی و تاثیرگذار در فعالیت های اجتماعی امروز و فردای جوامع است . ناشی از اهمیت روزافزون نقش افزایش آگاهی و تخصص در مشاغل و انتظارات بالاتر و روز افزون از نیروی کار است) . مقنی زاده ،۱۳۸۱: ۳۳)
بی تردید دنیا در انقلابی اطلاعاتی و الکترونیکی است که شیوه های نوین زیستن و کار کاردن را بشارت می‌دهد .و این به نوبه خود نیازهای جدیدی را در نظام آموزشی پدید می آورد .این انقلاب بر سر سازمان و ساختار جامعه عمیقاً تاثیر می‌گذارد . اما سرعت پذیرش تکنولوژی های جدید تا حدود زیادی به آموزش و سطح مهارت نیروی کار بستگی دارد .
تقاضاهای جدید از آموزش وپرورش تغییر دیدگاه ها و ارزش ها و ضرورت های فنی را می طلبد . (هولینشد[۵۷] ، ۱۳۷۴ : ۱۱۰ ).
رشد سریع تحولات علمی و تکنولوژیک ، آموزش های مهارتی را در فرایند آموزش به ابزاری بسیار مهم تبدیل کرده‌است که در مردمی کردن توسعه اقتصادی ، فرهنگی و اجتماعی سهیم است . این آموزش ها به افراد اجازه می‌دهد تا خویش را به عنوان عضو مفیدی از جامعه پرورش دهند و هم زمان با این امر پیش نیاز اساسی را برای ادامه تحصیل فراهم می‌کند .
یکی از تئوری پردازان آموزش های مهارتی را به صورت زیر تعریف کرده‌است :
آموزش فنی : نوعی آموزش رسمی با هدف آماده سازی افراد برای مهارت های مورد نیاز در فرایندهای تولیدی که نسبت به آموزش حرفه ای در دبیرستان ها و آموزش عالی مفهومی گسترده تر دارد .
آموزش حرفه ای : نوعی آموزش رسمی با هدف آماده سازی افراد برای مهارت شغلی در صنعت ، کشاورزی و بازرگانی که عموماً در سطح دبیرستان تدریس می شود . هریک از این دو نوع آموزش با مردم و آماده سازی آن ها برای اشتغال سر و کار دارد . نقش های عمده ی آموزش فنی و حرفه ای شامل آموزش زنان و مردان جوانی است که در آینده ای نزدیک به بازار کار وارد خواهند شد و همچنین بازآموزی و ارتقای کیفی افرادی که به کاری اشتغال دارند در هر دو مورد ، برنامه های آموزشی با تقاضاهای ملی نیروی انسانی و ایجاد فرصت های آموزشی برای بزرگسالان بیکار ارتباط دارد.(فرهادیان ،۱۳۸۴: ۲۰).
۲-۱۴-۴آموزش، مهارت و اشتغال
آنچه در نهایت خصوصیت و روند توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور را تعیین می‌کند منابع انسانی آن کشور است و نه سرمایه و منابع مادی آن . برای مثال پروفسور فردریک هاربیسون[۵۸] معتقد است که منابع انسانی پایه اصلی ثروت ملت ها را تشکیل می‌دهد. به وضوح کشوری که نتواند مهارت ها و دانش مردمش را توسعه دهد و از آن در اقتصاد ملی به نحو مؤثری بهر ه برداری کند قادر نخواهد بود هیچ چیز دیگری را توسعه بخشد . مکانیسم نهادی اصلی برای توسعه مهارت ها و دانش انسان، نظام آموزشی است . لیکن اکثر کشورهای جهان سوم بر این باورند که رمز اصلی توسعه ملی فقط در گسترش کمی سریع فرصت های آموزشی است بدون آنکه به فرصت های شغلی و نیاز بازار کار توجهی داشته باشند.
آموزش و اشتغال به طور ویژه بر محور دو جریان اصلی اقتصادی دور می زند:
۱٫ تأثیر متقابل تقاضای آموزشی (که انگیزه های اقتصادی است) و عرضه آموزشی؛
آخرین نظرات