در همین سالها شورای عالی ادرای در چهل و سومین جلسه مورخه ۲۸/۳/۱۳۷۲ بنا به پیشنهاد سازمان امور ادرای و استخدامی کشور در جهت تحقق اهداف برنامه اول توسعه اقتصادی اجتماعی فرهنگی، جمهوری اسلامی ایران مبنی بر استقرار نظام مصوب ارزشیابی و در اجرای ماده ۹ آئین نامه اجرایی قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت طرح جدید ارزشیابی کارکنان دولت را تصویب نمود(طرح ارزشیابی کارکنان دولت، سازمان امور ادرای و استخدامی کشور،۱۳۷۵،۱۴۶).
سرانجام سازمان امور ادرای و استخدامی کشور طی بخشنامه ۲۴۴۶/. مورخه ۵/۵/۱۳۷۲ طرح ارزشیابی کارکنان دولت (ضوابط، دستورالعمل­ها، فرمها) را جهت اجرا به کلیه سازمانهای دولت ابلاغ کرد این طرح از تاریخ ۱/۱/۱۳۷۳ به مرحله اجرا درآمد و از این تاریخ کلیه ضوابط و مقررات مغایر با آن تلقی گردید(طرح ارزشیابی کارکنان دولت، سازمان امور ادرای و استخدامی کشور،۱۳۷۵،۱۵۰).
در ادامه روند بهبود و اصلاح ارزیابی کارکنان دولت، نظام جاری ارزیابی مجددا طی سالهای ۱۳۷۸-۱۳۷۷ مورد ارزیابی قرار گرفت و آسیب­های آن در ابعاد ماهوی، اجرایی و اثربخشی شناسایی شد و براساس مجموعه مطالعات به عمل آمده در این خصوص، سرانجام «نظام جدید ارزیابی» با رویکرد استفاده از منابع ارزیابی چندگانه و توجه ویژه به توسعه فردی تهیه و در سال ۱۳۸۲ به دستگاه های اجرایی ابلاغ گردید(رفیع زاده، ۱۳۹۲، ۳۵۴).
در چند سال اخیر نیز که قانون خدمات کشوری به دولت جهت اجرای آزمایشی ۵ ساله ابلاغ شد. یکی از فصول این قانون به مبحث مدیریت عملکرد کارکنان دولت اختصاص دارد. در این فصل به بررسی روش­های بهبود عملکرد کارکنان پرداخته شده است، یکی از روش­های بهبود عملکرد کارکنان، ارزیابی عملکرد مستمر و دائمی کارکنان است.
۲-۲-۱- اهمیت ارزیابی عملکرد کارکنان
اندازه ­گیری عملکرد پرسنل جزء مهم­ترین و حساس­ترین امور سازمانی است(لیلی و هیندوجا^[۱۴]، ۲۰۰۷). مدیران منابع انسانی در سازمان­ها غالبا به انجام ارزیابی عملکرد در سازمانشان می­پردازند به این امید که به دستاوردهایی همچون بهبود عملکرد، ایجاد بستر مناسب جهت ارتباط رئیس و مرئوس و فراهم­آوری اطلاعات مناسب جهت تصمیمات پرسنل، دست یابند(بوسکیلا- یام و کلاگر^[۱۵]، ۲۰۱۰).
مدیریت سازمان جهت ایجاد سازمانی با نیروی انسانی کارآمد و توانمند راهی جز توجه به امر آموزش، تقویت قدرت خلاقیت و ابتکار، بالا بردن روحیه و انگیزه، رشد شخصیت کارکنان و مسائلی از این دست ندارد. جهت دستیابی به این اهداف، در مرحله نخست باید عملکرد کارکنان به نحو مطلوب مورد ارزیابی و سنجش قرارگیرند و پس از مشخص شدن نقاط ضعف و قوت کارکنان در زمینه ­های فوق، نسبت به رفع نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت اقدام نمود. به عبارت بهتر با ارزیابی عملکرد باید در بهسازی و پرورش نیروی انسانی کوشید(مورگان^[۱۶]، ۲۰۰۷).
بدون کسب اطلاع از میزان دستیابی به اهداف تدوین شده و بدون شناسایی چالش­های پیش روی سازمان و بازخورد آنها به سازمان مربوطه، بهبود مستمر عملکرد میسر نخواهد شد و تمامی موارد مذکور بدون اندازه ­گیری و ارزیابی دقیق امکان پذیر نمی ­باشد. علم مدیریت مؤید آنست که آنچه را که نتوانیم مورد ارزیابی قرار دهیم، نمی­توانیم کنترل نماییم و هر چه را که نتوانیم کنترل کنیم، نمی­توانیم بر آن اعمال مدیریت کنیم. موضوع اصلی در تمام تجزیه و تحلیل­های سازمانی، عملکرد است و بهبود عملکرد در گرو ارزیابی است. از این رو هیچ سازمانی بدون سیستم ارزیابی نمی­تواند به حیات خود ادامه بدهد.
ارزیابی عملکرد کارکنان، یکی از مهم­ترین وظایف فرماندهان، مدیران و سرپرستان است. اگر افراد بازتابی درباره عملکرد خود نداشته باشند، یادگیری یا بهبود رفتار به میزان کمی رخ می­دهد. برای افزایش رفتار مثبت و حذف رفتارهای نامناسب ضرورت بسیار مهم آن است که کارکنان از اثربخشی نحوه انجام وظایف و مسئولیت­های خود اطلاعات صحیحی در اختیار داشته باشند. اصل بنیادی برای استفاده از ارزیابی عملکرد کارکنان به حداکثر رسانیدن کارایی کارکنان از طریق شناسایی و سرمایه گذاری بر توانایی­های آنان است(جزنی،۱۳۹۱،۳۰۴).

ارزیابی عملکرد می ­تواند آگاهی از میزان پیشرفت در بهبود عملکرد و در نتیجه، انگیزه و فرصت لازم برای ارتقاء کیفیت عملکرد سازمان­ها را فراهم نماید. در مدیریت منابع انسانی در یک سازمان، ارزیابی عملکرد پرسنل در هر جایگاه سازمانی جزء یکی از کارهای اساسی محسوب می­ شود(مون^[۱۷] و دیگران،۲۰۱۰).
از دیگر دلایل ضرورت و اهمیت ارزیابی عملکرد کارکنان در سازمان، نقش مهم این فرایند در برنامه­ ریزی نیروی انسانی است. بدیهی است که یکی از منابع تأمین نیروی انسانی مورد نیاز، نیروهای موجود در درون هر سازمان است. برای استفاده صحیح از این نیروها لازم است کیفیت و کمیت عملکرد آن­ها و نیز استعدادها و توانایی­های آنان به درستی شناخته، و اطلاعات لازم در مورد آن­ها جمع آوری گردد. هرگاه سیستم ارزشیابی به صورت صحیح و دقیق طراحی و اجرا شود، اطلاعات به دست آمده می ­تواند استعدادها و توانایی­های نیروهای درون سازمان را مشخص، در نتیجه معلوم کند که آیا فرد، شرایط لازم به منظور احراز سمتی بالاتر را دارد و برای ترفیع شغلی آماده است یا نه(سعادت، ۱۳۸۳، ۲۱۵).
نکات گفته شده و دلایلی از این نمونه، بیانگر ضرورت ارزیابی عملکرد کارکنان، و دلیل اهمیت و جایگاه ویژه آن در مدیریت منابع انسانی سازمان است. اگر در سازمان، نظام ارزیابی عملکرد کارکنان وجود نداشته باشد و یا عملکردها به درستی ارزیابی نشود، کارکنان سازمان انگیزه­ای جهت دستیابی به اهداف سازمان نخواهند داشت و این پدیده تباه شدن نظام مدیریت را به دنبال خواهد داشت. در صورت فقدان سیستمی دقیق و مناسب برای ارزیابی، کسانی که نسبت به سازمان متعهد بوده و برای رشد و پیشرفت آن تلاش وافر می­ کنند، دل سرد می­شوند؛ و در مقابل، کارکنانی که تعهدی نسبت به سازمان نداشته و تلاش چندانی برای دستیابی به اهداف سازمان نمی­کنند گستاخ می­گردند.
۲-۲-۲- ارزیابی عملکرد از نظر اسلام
در قرآن و سایر کتب دینی آیات، احادیث و روایات متعددی در مورد ضرورت ارزیابی عملکرد ارائه شده است که در ادامه به تعدادی از آنها اشاره می­کنیم:
قرآن مجید ، سوره توبه آیه ۱۲۰:
“جنگجویان اسلام نه تنها در برابر ضرباتی که در میدان نبرد بر دشمن وارد می­ کنند و بلکه جراحاتی که از دشمن بر آن­ها می نشیند، پاداش الهی دارند، بلکه هر قدمی به سوی میدان جهاد و به هنگام بازگشت از آن بر می­دارند، از هر تپه ای بالا می­روند، از هر دره­ای عبور می­ کنند ، هر تشنگی و گرسنگی که در این مسیر (به هنگام رفتن و بازگشتن) به آن­ها می­رسد، و هر هزینه ای، هر چند بسیار کوچک در این راه متحمل می­شوند، همه در نامه اعمال­شان ثبت می­گردد و پاداش آن نزد خدا محفوظ است.”
ترجمه آیات ۶ تا ۸ سوره زلزال :
“در آن روز مردم از قبرها پراکنده بیرون می­آیند تا نتیجه اعمال خود را ببینند پس هر کس به اندازه ذره­ای کار نیک کرد پاداش خواهد دید و هر کس به اندازه ذره­ای مرتکب کار زشت شد ، جزاء خواهد دید.”
ترجمه آیه ۱۸ سوره ق :
“سخنی جاری نمی­ شود مگر اینکه رقیب و عتید (نام دو فرشته که ثواب و گناه را ثبت می کنند) می­نویسند.”
امام موسی کاظم می­فرمایند :
“از ما نیست کسی که هر روز به حساب خود نپردازد و اگر کار نیکی انجام داده است از خداوند فزونی آن را نخواهد و خدا را برای آن سپاس نگوید، و اگر کار زشتی را مرتکب شده است از خداوند آمرزش آن را نخواهد و توبه ننماید.” (بحار الانوار ، ج ۷ ، ۷۲)
ترجمه آیه ۴۷ سوره انبیا :
“و ما ترازوهای داد و ستد در روز قیامت خواهیم نهاد و ستمی به هیچ کس نخواهد شد و اگر عملی به اندازه دانه خردلی باشد آن را در حساب آوریم و تنها علم ما از تمام حسابگران کفایت خواهد کرد.”
ترجمه آیه ۴۹ سوره کهف :
“و کتاب اعمال نیک و بد خلق را پیش نهند پس تو اهل عصیان را می­بینی که از آنچه در نامه عمل آنهاست ترسان و هراسانند در حالی که با خود گویند وای بر ما . این چگونه کتاب است که هیچیک از اعمال کوچک و بزرگ ما را فرو گذار نکرده، جز آنکه همه آنها را شمارش کرده است و در آن کتاب همه اعمال خود را حاضر ببینند و پروردگارت به هیچ کس ستم نخواهد کرد.”
ترجمه آیه ۶ سوره مجادله :
“روزی که خداوند همه خلائق را بر می­انگیزد، پس آن­ها را در آنچه انجام داده­اند با خبر می­سازد که خداوند آن­ها را شمارش کرده ولی آن­ها فراموش نموده ­اند و خداوند بر همه چیزی شاهد است.”
پیامبر اکرم (ص) می فرماید :
“همه شما نگهبانان و مسئول یکدیگر هستید. پس امام مسئول است و مرد مسئول خانواده، و زن مسئول امور خانه و فرزندان است. پس همه شما در پست مدیریت، مسئول کسانی هستید که زیر نظر شما کار می­ کنند.” (کافی ، جلد ۲ ، ۲۰۸)
علی علیه السلام می فرماید :
“و نباید نیکوکار و بدکار نزد تو به یک پایه باشد که آن نیکوکاران را از نیکویی کردن بی رغبت سازد و بد کرداران را به بدی کردن وا دارد و هر یک از ایشان را به آنچه گزیده، جزا ده.” (خطبه ۵۲ ، ۱۰۰۰)
علی علیه السلام می فرماید :
“بدکار را به پاداش نیکوکار رنجه دار” (نهج البلاغه فیض الاسلام ، حکمت ۱۶۸ ، ۱۱۷۰).
۲-۳- اهداف ارزیابی عملکرد کارکنان
اگر چه مفهوم مدیریت عملکرد، مفهوم جدیدی به حساب می‌آید، اما ارزیابی عملکرد کارکنان طی چند دهه گذشته از جمله بحث انگیزترین خدمات پرسنلی و فعالیت‌های مدیریتی بوده است و می‌توان گفت که مدیریت عملکرد با مطرح ساختن مجموعه‌ای از دیدگاه‌ها و برانگیختن احساسات گوناگون، یکی از پیچیده‌ترین فعالیت‌ها و فرآیندهای مدیریت منابع انسانی است. در بسیاری از سازمان­ها، ارزیابی عملکرد کارکنان، بخش جدایی ناپذیر برنامه‌های مدیریت منابع انسانی و ابزار بسیار کارآمد در توسعه حرفه‌ای محسوب می‌شود و برای مقاصد متعددی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عقیده برناردین^[۱۸] (۲۰۰۳،۱۴۴) اطلاعات حاصل از اندازه‌گیری عملکرد بطور گسترده‌ای برای: جبران خدمت، بهبود عملکرد و مستندسازی بکار می‌رود. همچنین می‌توان از آن درتصمیمات مربوط به کارکنان (نظیر: ارتقاء، انتقال، اخراج و انفصال از خدمت)، تجزیه و تحلیل نیازهای آموزشی، توسعه کارکنان، تحقیق و ارزشیابی برنامه، استفاده نمود. ایوانسویچ^[۱۹] (۲۰۰۷، ۲۵۳) اهداف ارزیابی کارکنان را در: توسعه کارکنان، ایجاد انگیزه، برنامه‌ریزی نیروی انسانی و استخدام و ایجاد ارتباطات مؤثر بین کارکنان و سرپرستان برشمرده است. اسنل و بولندر^[۲۰] (۲۰۰۷، ۳۳۳) و نو و دیگران^[۲۱]( ۲۰۰۸، ۳۴۷) نیز اهداف ارزیابی کارکنان را به ۲ دسته اهداف توسعه‌ای و اهداف اداری- اجرایی تقسیم کرده‌اند جدول زیر بیانگر موارد بکارگیری نتایج ارزیابی عملکرد کارکنان به تفکیک اهداف توسعه‌ای و اداری- اجرایی می‌باشد.
جدول۲-۱ اهداف ارزیابی عملکرد کارکنان (اسنل و بولندر، ۲۰۰۷، ۳۳۳)

در طی دوره همودیالیز تامین افزایش کیفیت زندگی و افزایش میزان امید قابل توجه است لذا برای بهبود و اصلاح کیفیت زندگی بیماران از طریق همودیالیز بایستی یک برنامه تمرینی خوب انجام گردد [۶۴] .

برنامه تمرینی مستلزم رعایت مواردی میباشد از جمله اینکه این برنامه بایستی یک طرح مراقبتی مطمئن، هماهنگ، مناسب و با نظارت بر وضعیت سلامت بیمار و مرتبط با این بیماران باشد[۶۴] . لذا برنامه های تمرینی برای این بیماران بایستی در مرکز همودیالیز (درحین همودیالیز) و در منزل اجراشود[۶۵] . همچنین تمرینات ورزشی باعث حفظ کیفیت زندگی و افزایش میزان بقا و ظرفیت عملکردی در سالمندان و بیماران همو دیالیز میگردد[۶۶] . تمرینات آموزشی زیادی برای بیماران ESRD تحت همودیالیز وجود دارد اما نوع تمرین و طراحی برای این جمعیت نیازمند بحث است و واضح است که فیزیوتراپ ها مسئول برنامه های ورزشی این دسته از بیماران میباشند[۶۴] . در طی ۳دهه گذشته تاثیر برنامه های تمرینی بر روی کیفیت زندگی بیماران CKD مورد آنالیز قرار گرفته است[۶۴] . در بیماران تحت همو دیالیز کاهش توده عضلانی باعث کاهش پاسخ به التهاب در بدن، بی تحرکی و اسیدمی میشود. میزان توده عضلانی را میتوان با افزایش دفعات همودیالیز، حمایتهای تغذیه ای و تنظیم اسیدمی و تحرک های فیزیکی محافظت نمود[۶۷] . یکپارچگی و تداوم بافتهای ماهیچه ای توسط بیوسنتز میتوکندری ها انجام میشود[۵۹] . با تخریب عملکرد میتوکندری ها قدرت انقباضی و عملکرد توده ماهیچه های اسکلتی به دنبال آسیب DNA و تغییرات سن کاهش مییابد[۶۴] . در مقاله دیگری از دست دادن عضله در بیماران ESRD با اصطلاح اتلاف انرژی و پروتئین همراه است(PEV)^[32] در واقع افزایش کاتابولیسم پروتئین ها مرتبط با سنتز پروتئین است . این وضعیت هم چنین مرتبط با اختلالات متابولیک، آنومالی های هورمونی و آنومالی های حین تشکیل عضلات و فاکتورهای مرگ و میر قوی در بیماران ESRD است به همین دلیل درمان PEV در حفظ بیماران ESRDمهم است[۶۸] . ورزش یکی از روش های حفاظتی جهت کاهش از دست دادن پروتئین و حفظ عملکرد عضلات است. ورزش یک محرک مستقیم موثر در سرعت سنتز پروتئین عضله است[۶۹]. از سوی دیگر آموزش ورزشهای مقاومتی باعث افزایش عملکرد میتوکندری در ماهیچه های پیر میشود. با این حال تمرینات باعث افزایش بیوسنتز میتوکندری و محا فظتهای آنتی اکسیدانی میگردد[۶۲،۶۳] . گزارش شده است که ورزش تاثیر مثبتی بر روی آنمی، ظرفیت عملکردی، کاهش عوامل خطر زای بیماریهای قلبی عروقی، هیپرلیپیدمی و مشکلات روانی در بیماران ESRD دارد[۶۵].
۲-۱-۱۴-۲-۱ . ارزیابی ظرفیت عملکردی:
بیشترین ظرفیت هوازی(VO₂)^[33] یک پارامتر مهم جهت اندازه گیری میزان ظرفیت عملکردی در بیماران ESRD است علاوه بر این ۶MWT^[34] یکی از ابزارهای بالینی برای بررسی ظرفیت عملکردی در بسیاری از بیماریهای مزمن است.۶MWT جهت ارزیابی ظرفیت عملکردی در بیماران CKD مداخله کافی برای بررسی فاکتور مرگ و میر نیست. در بیماران CKD در مراحل آخر این عامل را میتوان جهت تعیین میزان بقای بیمار استفاده نمود و توصیه میشود در طی دوره درمان و پیگیری بیماران انجام شود[۷۰] . دربیماران ESRD تحت همو دیالیز اوج جذب اکسیژن پایین است که ناشی از آنمی، اختلالات عملکرد قلب، اختلال در عملکرد عروق و آنومالی های عضلانی اسکلتی، آنومالی های متابولیکی و اختلالات اتونومیک است. در بیماران با نارسایی مزمن کلیه که تحت درمان جایگزین هستند و در بیماران پیوندی مصرف اکسیژن بهبود مییابد اما این پارامتر در بیماران همودیالیز بدون تغییر باقی میماند. تغییرات حجم اکسیژن بعد از پیوند مرتبط با خروجی قلب است که منجر به افزایش ضربان قلب میشود بنابراین در مقایسه با بیماران همو دیالیز که در افزایش ضربان قلبی هستند و ظرفیت ورزش را دارند، آمادگی های قلبی عروقی در بیماران پیوندی بهبود مییابد[۷۱]. با ارزیابی بیماران ESRD به وسیله پاسخ های ذهنی ، میزان اوج مصرف اکسیژن، عملکرد فیزیکی و تستهای قدرت عضلانی، محدودیت در عملکرد فیزیکی شان شناسایی می شود. یک سوم بیماران همودیالیزی قادر به انجام عملکردها و فعالیتهای روزانه زندگیشان بدون کمک گرفتن از دیگران نیستند. عملکرد های فیزیکی عامل اصلی تعیین کننده کیفیت زندگی هستند لذا به عنوان یک نتیجه ، تلاش برای تقویت عملکرد در این بیماران جهت بهبود کیفیت زندگی لازم و ضروری است[۶۵] . در حقیقت ورزشهای هوازی قسمتی از درمان روتین در بیماران نارسایی مزمن کلیه است. ورزشهای مقاومتی برای به حداقل رساندن مشکلات استخوانی، خطر بروز بیماریهای قلبی عروقی لازم است [۷۲] . عملکرد فیزیکی و کیفیت زندگی در بیماران دریافت کننده همو دیالیز میتواند بوسیله ^[۳۵]۲MWT، ^[۳۶]KDQOL ارزیابی شود [۵۹] . در یک مطالعه آمادگی های فیزیکی، تغییرات رفتاری و کیفیت زندگی و سلامت بررسی شد که در آن برنامه ۱۲هفته ورزش با شدت کم تا متوسط در طی همودیالیز به عنوان مشاوره ورزشی در نظر گرفته شد. این ورزشها ۳-۲ بار در هفته و در هربار ۳۰دقیقه در طی ۲ساعت اول همودیالیز انجام شدند. شدت ورزش به صورت شخصی و براساس مقیاس بورگ بود. حمایتهای روحی علاوه بر مشاوره های ورزشی برای کاهش خروج از برنامه انجام شد. برنامه آمادگی فیزیکی شامل بدست آوردن بیشترین ظرفیت هوازی، مهارتهای فیزیکی و قدرت عضلات اندام تحتانی بود. فرم کوتاه بررسی سلامت عمومی جهت ارزیابی کیفیت سلامت عمومی و زندگی این بیماران استفاده گردید و نتایج نشان داد که برنامه ورزشی باعث تغییرات مثبت در میزان انرژی ، سلامت عمومی و تغییرات رفتاری شده است [۶۴] .
۲-۱-۱۴-۲ -۲٫ ورزش:
انجام ورزش برای بیماران کلیوی دارای اهمیت فراوان است زیرا منافع مختلفی از جمله افزایش ظرفیت عملکردی و کاهش عوامل خطر بیماریهای قلبی را دارد. علاوه بر این بیماران منافع روانی زیادی را نیز دریافت میکنند. از سوی دیگر اضطراب و افسردگی که دو مشکل اصلی در بیماران همودیالیزی است ممکن است با انجام ورزش کاهش پیدا کند. محل آموزشهای ورزشی یک فاکتور مهم در برنامه های ورزشی است همچنین تلاشهای مرکز همودیالیز در افزایش فعالیتهای فیزیکی بیماران نیز قابل اهمیت است[۷۳]. برنامه ورزشی و فیزیوتراپی میتواند در یک مرکز انجام نشوند و بایستی همه بیماران تشویق به حضور منظم در این برنامه گردند که با شرکت در این برنامه ها و فعالیت میتوانند از زندگی و دوستانشان لذت ببرند[۴۶]. باتوجه به اینکه بیماران CKD در فعالیتهای فیزیکی محدودیت دارند لذا روش های مختلفی برای پیش بینی قدرت و میزان توانایی فیزیکی این بیماران وجود دارد از جمله پیاده روی وکار با تردمیل. کاهش در میزان ظرفیت ورزشی این بیماران به میزان قابل توجهی کیفیت زندگی را مختل میکند. تحقیقات اخیر نشان داده اند که بین کاهش عملکرد ورزش و افزایش کراتینین رابطه وجود دارد [۷۴]. تاثیر مثبت ورزش در جمعیتهای عمومی بیشتر از بیماران ESRD گزارش شده است . افزایش فعالیتهای فیزیکی مرتبط با بهبود توانایی ها، افزایش ظرفیت فعالیتهای عملکردی در زندگی روزانه، وظایف شغلی و کیفیت زندگی و بقا است . لذا ورزشهای معمولی جهت این بیماران توصیه میگردد. نتایج یک مطالعه بین المللی در این بیماران دلالت بر این دارد که ورزشهای معمولی مرتبط با پیامدهای مثبت در این جمعیت است. در مطالعه تنتوری^[۳۷] وهمکاران(۲۰۱۰) حدود ۷/۴۷% از شرکت کنندگان جهت ورزشهای معمولی گروه بندی شدند. محققین دریافتند که ورزش باعث افزایش کیفیت زندگی ، عملکردهای فیزیکی ، کیفیت خواب ،کاهش دردهای بدنی و بی تفاوتی در بیماران شده است. از سوی دیگر این ورزشها باعث تاثیرات مثبت بیشتر و کاهش علائم افسردگی شد ه است. بنابراین تمرینات ورزشی ایمن هستند و منجر به افزایش میزان Vo₂ و تغییرات در تعداد ضربان قلب بیماران همودیالیزی میشود[۷۵] . مطالعات دیگری بیان مینمایند که تمرینات ورزشی باعث بهبود حداکثر Vo₂، عملکرد بطن چپ، سندرم سوتغذیه، التهاب آترو اسکلروز، آنمی ، کیفیت خواب ، اضطراب ، کیفیت زندگی ، فعالیتهای روزانه و کیفیت همودیالیز و کاهش مرگ ومیر میشود[۷۶] . بیماران شناخته شده یا مشکوک به بیماریهای قلبی میبایستی تست ورزش را قبل از شرکت در برنامه های آموزشی شدید انجام دهند و ممکن است جهت انجام آموزشهای با شدت متوسط ، تاریخچه بیمار، معاینات جسمانی ، نوار قلب برای تعیین اینکه آیا برنامه ورزشی برای بیمار مناسب است یا نه انجام شود[۵۳] .
البته ورزش دوچرخه سواری قبل و یا در طی همودیالیز یک گزینه مناسب درمانی در بسیاری از مراکز همودیالیز است. آموزشهای ورزشی در حین همودیالیز باعث برداشتن املاح از طریق افزایش جریان خون در عضلات و خروج اوره و توکسین ها از عروق میگردد[۷۷] در همان زمان ممکن است به علت کاهش تحمل نسبت به انجام ورزش ناشی از شیفت مایعات و الکترولیت بیمار دچار کاهش فشارخون گردد لذا ورزش در ۲-۱ ساعت اول همودیالیز مناسب است[۷۸] .
۲-۱-۱۴-۲-۳٫روش های ورزشی در بیماران همودیالیز:
۲-۱-۱۴-۲-۳-۱ . ورزشهای اینترادیالتیک ^[۳۸]با شدت کم:
تمرینات تقویت شده در سطح متوسط جهت بهبود عملکرد فیزیکی، وضعیت تغذیه و کیفیت زندگی در بیماران CKD و همودیالیزی شناخته شده است[۶۰].
۲-۱-۱۴-۲-۳-۲ . ورزشهای انعطاف پذیر و تقویتی:
جهت آمادگی های قلبی عروقی در بیماران شدت ورزشها را از سطح آرام تا دشوار و همچنین درحین پدال زدن توانایی بیماران را در صحبت کردن بدون مشکل و میزان ضربان قلب و فشارخون را تعیین میکنند و سپس بیماران را براساس تستهای ۲MWTو مقیاس IIRS^[39] و پرسشنامه کیفیت زندگی KDQOL ارزیابی مینمایند[۷۹] .
۲-۱-۱۴-۲-۳-۳٫ ورزشهای مقاومتی:
اختلال در سایز فیبرهای ماهیچه ای و کارکرد آنها، در بیماران CKD شایع است. این تغییرات ماهیچه ای منجر به عملکرد ضعیف عضلات و محدودیت در عرضه اکسیژن میشود[۸۰]. یک مطالعه در سال۱۹۹۷ نشان داد که در جمعیتهای مشابه و عمومی ، ورزشهای مقاومتی به تنهایی میتواند باعث بهبود VO2 در بیماران CKD شود در نتیجه تاکید زیادی روی فعالیتهای مقاومتی شده است[۷۹] .
بالاکریشن ^[۴۰] وهمکاران (۲۰۱۰) تاثیر ورزشهای هوازی با شدت بالا را به صورت تصادفی کنترل شده در بیماران CKD که در مراحل ۳و۴ و تحت رژیم کم پروتئین بودند، برای آزمودن اثر ورزشهای مقاومتی بر تعداد کپی DNA و شناسایی ترکیب فنوتیپ عضلات اسکلتی انجام دادند.
گروه آموزشی ورزشهای مقاومتی : شرکت کنندگان این گروه در ۳ جلسه هر هفته تحت نظارت فیزیوتراپ ورزش انجام دادند که شامل ۵ دقیقه گرمش- ۳۵دقیقه ورزش مقاومتی در قفسه سینه و فشار بر پاها، اکستنشن زانو و فلکشن قفسه سینه و ۵دقیقه سردش ( شامل ۵ تا ۸ بار بالا و پایین کردن بدن و ورزشهای انعطاف پذیر و کششی) بود. شرکت کنندگان هر جلسه این حرکات را ۸ بار تکرار میکردند.
گروه کنترل : شرکت کنندگان این گروه همان ورزشهای انعطاف پذیری و کششی مرحله سردش گروه آزمون را انجام دادند.
نتایج مطالعه نشان داد که ظرفیت متابولیک اکسیداتیو در عضلات اسکلتی افزایش یافته است و هیچ رابطه ای بین محتوی میتوکندری و مقاومت به انسولین وجود نداشت[۸۱] .
۲-۱-۱۴-۲-۴٫ برنامه ورزشی:
زمانی تصور میشد که افراد CKD به علت خستگی و آنمی و عوارض ناشی از درمان در برنامه های ورزشی شرکت نمیکنند. اما حال میدانیم که تغییرات فیزیولوژیک در طی ورزشهای منظم مفید هستند و ورزش در بیماران CKD مهم تر از جمعیت عادی است، سخت ترین قسمت از برنامه ورزشی ممکن است پیداکردن زمانی برای ورزش به خصوص در زمانی که تحت همو دیالیز هستند باشد. هیچ دستورالعمل کلی برای ورزش در بیماران CKD وجود ندارد و براساس تناسب بدنی، انگیزه و نوع محدودیتهای هرفرد متفاوت است. اساسا موثرترین تمرینات استفاده از عضلات بزرگ با روش ریتمیک است.
بهترین ورزشها شامل پیاده روی، شنا (به ویژه برای افرادی که درد مفاصل دارند) دوچرخه سواری (ثابت یا متحرک) اسکی یا رقص آیروبیک است.
تکرار: حداقل ۳بار و حداکثر ۵ بار درهفته (مثلا دوشنبه، چهارشنبه، جمعه، یکشنبه)
دوره: از سطح کم ومناسب برای مثال ۵دقیقه برای هرجلسه شروع گردد و سپس هر جلسه ۳-۲دقیقه اضافه شود تا به سطح ۳۰دقیقه برسد گرچه ممکن است با طولانی کردن زمان احساس بهتری داشته باشند.
شدت: تعیین میزان شدت ورزش بستگی به ظرفیت فردی هر شخص دارد عموما بیمار بایستی احساس خوبی از ورزش داشته باشد و به گونه ای نباشد که در روز بعدی آن را پیگیری نکند در هرجلسه باید اول به آرامی گرم شود و سطح آهسته آن را افزایش دهد و مجددا در انتهای ورزش سطح آن را افزایش دهد . در واقع ورزشی ایده آل است که بیمار آن را به طور منظم و یکپارچه و لذت بخش بداند. بیمار بایستی به یاد داشته باشد که قبل از ورزش پزشک خود را ملاقات نماید اگر به تغییرات در جلسات همودیالیز ، دارو، و یا وجود مشکلات مفاصل و استخوان وجود داشته باشد ممکن است اثر منفی روی ورزش داشته باشد[۸۲].
۲-۱-۱۴-۲-۵٫ تاثیر برنامه های آموزش ورزش در بیماران CKD:
شواهد زیادی منبی بر منافع ورزش منظم و دراز مدت در بیماران CKD وجود دارد. لازم است که تاثیر ورزش در روی عملکرد کلیه نیز در نظر گرفته شود زیرا خود ورزش میتواند باعث پروتئین اوری و کاهش خونرسانی در کلیه و کاهش GFR گردد. گزارش شده است که ورزش تراپی برای ۱۲هفته به طور قابل توجهی باعث بهبود آستانه متابولیک های بی هوازی و سطوح HDL^[41] و کلسترول و تخمین میزان GFR در بیماران با بیماریهای قلبی عروقی و CKD شده است . بنابراین ورزش تراپی میتواند در استراتژیهای بالینی جهت بهبود عملکرد کلیوی موثر باشد[۸۲].
از طرف دیگر آنمی یک ریسک فاکتور موثر در کاهش ظرفیت ورزشی در جمعیت عمومی است اما در جمعیت CKD یک ارتباط مستقیم بین سطح هموگلوبین و ظرفیت ورزشی وجود دارد. مطالعات نشان داده اند که با درمان آنمی توسط اریتروپویتین ، ظرفیت ورزشی و میزان VO2 بهبود یافته است لذا باید تلاش جهت درمان آنمی در بیماران CKD انجام شود [۵۷] . افراد CKD ممکن است احساس خستگی و ضعف ناشی از آنمی داشته باشند تحقیقات نشان داده اند که ورزش باعث افزایش قابل توجهی در تعداد گلبولهای قرمز خون میگردد و باعث افزایش انرژی بیشتر در برنامه های ورزشی و فعالیتهای روزمره زندگی میشود. با انجام ورزش نیاز فرد به تزریق خون و فرآورده های خونی جهت رفع آنمی برطرف میگردد . بهبود آنمی در افراد CKD با بهبود در سطح انرژی ، عملکرد جسمانی، خواب و خستگی و افزایش کیفیت زندگی میشود که میتواند تاثیر مثبت و به سزایی جهت انگیزه برای ادامه توانبخشی را داشته باشد[۴۷] .
۲-۱-۱۴-۲-۶٫ علل عدم مشارکت بیماران در برنامه ورزش:
با وجود منافع ورزش اما بیماران همودیالیزی علاقه و مشارکت چندانی برای تمرینات ورزشی نشان نمیدهند. باتوجه به نتایج دریافت شده، موانع ورزش و تسهیل کننده ها، راهبردهای لازم برای توسعه مشارکت در تمرینات ورزشی برای این بیماران انجام شده است. لذا نونایاما^[۴۲] و همکاران (۲۰۱۰) به ارزیابی کاربرد برنامه های مختلط در بیمارستان و منزل برای بیماران سالمند همودیالیز پرداختند به گونه ای که مشارکت در برنامه های ورزشی در بیمارستان به ۸۹درصد رسید لذا برنامه های ورزشی در برنامه مراقبتی گنجانده شد و به بیمار و خانواده هایشان در رابطه با اهمیت ورزش بحث گردید. انتخاب نوع ورزش نیز بر اساس علاقه و درخواست بیمار و تجهیزات در دسترس بود[۵۹] .
دلایل مشارکت پایین بیماران در برنامه های ورزشی در منزل شامل فقدان انگیزه و محدودیتهای زمانی است. بروز عوارض انفارکتوس ماهیچه ای در بیماران ESRD نادر است و به نظر میرسد که با ادم موضعی و درد ناگهانی در توده عضلانی همراه است. در اندام فوقانی نیز ادم و درد حاد در قسمت خلفی و پایین بازو رخ میدهد که تاندونهای شانه و آرنج غیر فعال میشوند . پاتوژنز انفارکتوس عضله کاملا ناشناخته است اما فیزیوتراپی میتواند از این وضعیت پیشگیری کند[۸۳] .
از سوی دیگر کاهش توده عضلانی به طور عمومی در بیماران نارسایی مزمن کلیه وجود دارد و به ویژه در بیمارانی که تحت همو دیالیز میباشند. همچنین براساس نتایج میزان شکستگی به علت شکنندگی استخوانها در این بیماران شایع تر است. از دست دادن توده استخوانی در بیماران همودیالیزی بدون علامت است که میتواند به راحتی نادیده گرفته شود . کاهش دانسیته استخوانی باعث افزایش خطر شکستگی میگردد . درصورت وجود استئوپنی نیاز به توجه و درمان دارند. شناسایی بیماران در معرض خطر که ممکن است خطر شکستگی در آنها توسعه یابد از طریق اندازه گیری دانسیته استخوانی به طور منظم میتواند به عنوان یک خط مشی سالم و موثر در کاهش مرگ و میر و هزینه های پزشکی موثر باشد. بهینه سازی سوخت و ساز مواد معدنی- آموزشهای ورزشی و حفاظت از سقوط و استفاده از محافظهای مفصل ران در بیماران در معرض خطر روش های مناسبی برای پیشگیری هستند. بیمارانی که در معرض خطر شکستگی هستند باید توجهات ویژه ای در انتخاب نوع ورزشها برایشان انجام شود[۸۴].
خستگی یکی دیگر از علائم شایع در بیماران ESRD است که باعث کاهش انرژی در این بیماران شده و کیفیت زندگی را کاهش میدهد. علل خستگی در بیماران همودیالیزی شامل:
۱-خستگی فیزیولوژیکی(کاهش ظرفیت هوازی و قدرت عضلانی)
۲-خستگی روانی و رفتاری(اضطراب، استرس، اختلالات خواب)
۳-خستگی مرتبط با همودیالیز( دفعات مکرر همودیالیز، تغییر در روش زندگی ناشی از محدودیتهای فیزیکی)
۴-مسائل اجتماعی و دموگرافیکی(وضعیتهای حرفه ای، کاهش حمایت های اجتماعی) [۸۵] .
علاوه بر این ها نوروپاتی حسی حرکتی ناشی از اورمی و نقص در اتصالات نوروماسکولار میتواند عامل مهمی در ضعف عضلانی این گروه از بیماران باشد که منجر به خستگی میشود لذا شناخت مکانیسم اصلی ضعف عضلانی اسکلتی از طریق برنامه ورزشی سالم مقدور است. به غیر از ضعف عضلانی، خستگی میتواند با التهاب، چاقی، روش همودیالیز، خواب ، افسردگی و سطوح سیتوکنین همراه باشد .گرچه درک دقیق از این فاکتورها میتواند به پزشک و مابقی تیم درمان در افزایش بقای بیمار و کیفیت زندگی کمک کننده باشد[۸۵] .
دلگادو^[۴۳] وهمکاران (۲۰۱۰) سی آیتم در رابطه با ورزش با همکاری نفرولوژیست ها و انجمن نفرولوژی آمریکا طراحی نمودند که نفرولوژیستها افزایش میزان فعالیت های جسمی را از بیماران خواستار شدند. علت کاهش رفتارهای مشاوره ای در بیماران کاهش اعتماد به نفس در توانایی انجام فعالیتهای فیزیکی بود. باوجود گایدلاین ها ، رفتارهای مشاوره ای افزایش نیافت و این گایدلاین ها برای نفرولوژیستهای جوان و تازه کار کافی نبود به همین دلیل گزارش کردند که بیماران همودیالیزی به سبک زندگی بی تحرک با وجود بالا بودن ریسک آن توافق بیشتری دارند[۸۶] .
گزارش شده است که تعداد زیادی از بیماران همودیالیزی (۹۸%) خواهان فعالیت فیزیکی با وجود تاثیر مثبت هستند. گرچه ۹۲% از شرکت کنندگان گزارش کردند که محدودیتهایی که در حین انجام فعالیت فیزیکی داشته اند ، کاهش یافته است. تعداد ی نیز گزارش نمودند که خستگی و تنگی نفس مانع فعالیت فیزیکی در آنها بوده است[۴۸]. بنابراین به نظر میرسد بزرگترین موانع در اجرای برنامه ورزشی در جمعیت همودیالیزی ها ، عدم بیان تاثیر مناسب برنامه های ورزشی در این جمعیت است.
۲-۱-۱۴-۲-۷٫ بررسی سلامتی مرتبط با آمادگی جسمانی و تناسب اندام^[۴۴]
درمطالعه ای با هدف بررسی سلامتی آزمونی با بهره گرفتن از اورفیت از ۲۵بیمار ESRD تحت همودیالیز در واحد همودیالیز به عمل آمد که ۱۸ بیمار دارای معیار ورود بودند. تست پیاده روی ۶ دقیقه ای جهت تعیین آمادگی برای پیاده روی در مسافت دو کیلومتری انجام شد. براساس تعریف انجمن توراسیک آمریکا (ATS)^[45] این تست، تست مناسبی برای بیماران CKDاست. میزان فشارخون و تعداد ضربان قلب قبل و بعد تست چک شد و شرکت کنندگان تحت ورزش شدید بوسیله مقیاس بورگ بررسی شدند و در پایان تست میزان پیاده روی اندازه گیری شد.
همچنین آمادگی عضلانی اسکلتی بیماران را بوسیله اجزا کشش عضلانی، قدرت و انعطاف پذیری از طریق اورفیت باتری تست^[۴۶] بررسی شد. جهت بررسی آمادگی موتور، تست تعادل پا با چشمان باز و بسته انجام میشد که در پایان تست زمانها با هم جمع میشدند.
جهت وضعیت بدن، وزن بدن و میزان BMI^[47] انتروپومتری اندازه گیری میشد . محققین دریافتند که سلامتی مرتبط با آمادگی فیزیکی در بیماران همودیالیزی در حال کاهش است و بایستی در برنامه های مراقبتی و درمانی بیماران همودیالیزی به این مهم پرداخته شود[۸۷] .
همچنین شتاب سنجی^[۴۸] یک تکنولوژی جهت اندازه گیری فعالیت فیزیکی است که میتواند میزان تکرار ورزش، شدت و طول دوره را پیش بینی کند هرچند که روایی و پایایی این ابزار تحت بحث و بررسی است[۸۸] .
پیگیری بیماران در طی همودیالیز و افزایش برنامه های بالینی میتواند برای برنامه منزل موثر باشد و فیدبک آن را در بیمار و خانواده های آنها دریافت کنیم. بیماران جوان نیازمند برنامه های متنوع با شدت بیشتری هستند که فیزیوتراپ بر حسب وضعیت بالینی و شیوه زندگی روزانه و وضعیت اجتماعی و کار به آنها این اجازه را میدهد[۸۸] .

 ۴۴
 ۴۵
 ۴۶
 ۴۷
 ۴۷
فهرست پیوست‌ها………………………………………………………………………………………………………………………………………… صفحه
پیوست شماره ۱ فرم درخواست همکاری فدراسیون دو و میدانی ۸۹
پیوست شماره ۲ پرسشنامه ثبت آسیب های دوندگان ۹۰
پیوست شماره ۳ فرم جمع آوری اطلاعات ۹۱
Abstract
The aim of this investigation was to determine relationship between anthropometric dimension and structural profile with sport injuries in elite runners. The population of this investigation was all runners that participate in in the Iranian Premier League Athletics (season 2013/2014). In this regard, 30 sprinter runner (with mean and standard deviation age 22/60±۴/۲۸, height 180/93 ± ۵/۹۶ cm, weight 72/20 ±۶/۰۷ kg) 15 half endurance runners (with mean and standard deviation age 23/20±۳/۶۲, height 176/87 ± ۲/۵۷ cm, weight 69/93 ±۷/۷۲ kg) and 15 endurance runners (with mean and standard deviation age 25/60±۵/۰۹, height 176/80 ± ۷/۷۶ cm, weight 62/40 ±۶/۸۴ kg) as non-random Purposeful selected and Voluntarily participated in this study. Research Tools Include Researcher made Questionnaire that used for record Personal Information, running experience in league and sport injury history over the past two years. For measuring genu valgum , genu varum , knee width and Width ankle Caliper, Q angle goniometer and arch of foot navi drop ( brody method) was used. As well as for measuring lower length, femur length and tibia length meter was used. Chi-square test and Pearson test was used to analyze the data. That the entire process was done using SPSS₂₁ software. (P˂۰/۰۵) The study results showed there are significant relationships between pes cavus with plantar fasciitis, Abnormal Q angle (less than 10 degrees) with anterior knee pain. On the other hand, there are significant relationships between femur length with hamstring strain and Achill tendonitis. Also there are significant relationships between weight with plantar fasciitis and pes planus in runners. Among other variables that measured And lower extremity injuries Was not found A significant relationship. Considering the findings of the present study, suggest coach of runners by examining the lower limb runners aware of malalignments of them, to the primarily, prevention of their injuries and so elimination these abnormalities by corrective exercises program.
Key word: elite runner, lower extremity injuries, anthropometric dimension, structural profile.
چکیده
هدف اصلی این پژوهش بررسی ارتباط بین ابعاد آنتروپومتریک و نیم رخ ساختاری با آسیب‌های ورزشی دوندگان نخبه بود. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه دوندگان شرکت‌کننده در مسابقات آغاز فصل قهرمانی کشور (۹۴-۱۳۹۳) بود. که در این راستا ۳۰ دونده سرعت (با میانگین و انحراف استاندارد سن ۲۸/۴±۶۰/۲۲ سال، وزن ۰۷/۶±۲۰/۷۲ کیلوگرم ، قد ۹۶/۵±۹۳/۱۸۰ سانتی متر و شاخص توده بدن ۶۵/۱ ± ۰۶/۲۲ کیلوگرم بر متر مربع)، ۱۵ دونده نیمه استقامت ( با میانگین و انحراف استاندارد سن ۶۲/۳ ±۲۰/۲۳ سال، وزن ۷۲/۷±۹۳/۶۹ کیلوگرم و قد۵۷/۲±۸۷/۱۷۶ سانتی متر و شاخص توده بدن ۷۱/۱ ± ۷۳/۲۰ کیلوگرم بر متر مربع ) و ۱۵ دونده استقامت ( با میانگین و انحراف استاندارد سن ۰۹/۵ ±۶۰/۲۵ سال، وزن ۸۴/۶ ±۴۰/۶۲ کیلوگرم ، قد ۷۶/۷ ±۸۰/۱۷۶ سانتی متر و شاخص توده بدن ۵۳/۱ ± ۹۴/۱۹کیلوگرم بر متر مربع ) به صورت غیر تصادفی هدف‌دار انتخاب و به طور داوطلبانه در این پژوهش شرکت کردند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه محقق ساخته که روایی آن توسط متخصصان و صاحب‌نظران مورد تأیید قرار گرفت و در این پژوهش برای ثبت اطلاعات فردی، نوع آسیب‌های اندام تحتانی در طی دو سال گذشته و سابقه ورزشی آزمودنی‌ها مورد استفاده قرار گرفت. برای اندازه‌گیری زانوی پرانتزی، ضربدری، عرض زانو و عرض مچ پا از کولیس، زاویهQ از گونیامتر و قوس کف پا از افت ناوی (روش برودی) استفاده شد. جهت تجزیه تحلیل داده ­ها و برای بررسی نحوه توزیع داده‌ها از آزمون کالموگراف- اسمیرنف استفاده و با توجه به توزیع غیرطبیعی و طبیعی متغیرهای مختلف از آزمون‌های غیر پارامتریک خی دو برای بررسی ارتباط بین آسیب با ناهنجاری و ابعاد آنتروپومتریک، و همچنین آزمون پارامتریک پیرسون برای بررسی ارتباط بین ابعاد آنتروپومتریک و ناهنجاری در سطح معنی‌داری(۰۵/۰ p<) استفاده شد. در تجزیه و تحلیل آماری از نرم‌افزار SPSS نسخه ۲۱ استفاده ‌شد (۰۵/۰ p<). یافته‌ها نشان داد که بین کف پای گود با پلانتار فاشیت و بین زاویهQ غیرطبیعی با درد قدامی زانو در دوندگان ارتباط معنی‌داری وجود داشت. از سوی دیگر بین طول ران با کشیدگی همسترینگ و تاندونیت آشیل در دوندگان ارتباط معنی‌داری وجود داشت. در زمینه ارتباط ابعاد آنتروپومتریک با ناهنجاری نیز بین سن با تاندونیت آشیل، وزن با پلانتارفاشیت و کف پای صاف در دوندگان ارتباط معنی‌داری وجود داشت. با توجه به نتایج به مربیان دوندگان پیشنهاد می شود با بررسی راستای اندام تحتانی دوندگان از ناهنجاری های آنان آگاه شوند تا بتوانند در درجه اول برنامه های پیشگیری از آسیب را برای آنان اجرا کنند.

کلیدواژه‌ها: دونده نخبه، آسیب‌های اندام تحتانی، ابعاد آنتروپومتریک، نیمرخ ساختاری
فصل اول
طرح پژوهش

مقدمه

فعالیت‌های بدنی می‌توانند به شکل‌های گوناگون اجرا شوند. ورزش نوعی فعالیت سازمان دار و رقابتی است که در قالب رشته‌های معینی انجام می‌شود. این رشته‌ها می‌تواند متناسب با عملکرد فرد به افزایش ظرفیت‌های فیزیولوژیکی و روانی ورزشکاران منجر شود. در این بین برخورداری از وضعیت بدنی مناسب و حفظ راستای طبیعی بدن یکی از اهداف مهم فعالیت‌های بدنی محسوب می‌شود [۲۴] . ورزش دو و میدانی به عنوان یک رشته مادر همواره دارای جایگاه خاصی در جوامع و ملل مختلف بوده است. دو و میدانی ترکیبی از دوها و میدانی‌هاست و به بخش‌های متنوعی چون رشته‌های سرعت، رشته‌های نیمه استقامت، استقامت، پرتاب‌ها و پرش‌ها تقسیم می‌شود. دو و میدانی در مقایسه با سایر رشته‌ها ورزشی دارای ارزش مدال‌آوری بیشتری بوده و به همین دلیل در رده‌بندی تیمی در مسابقات جهانی یا بین‌قاره‌ای بسیار بااهمیت تلقی می‌شود[۱۲]. رشته‌های ورزشی و قهرمانان آنان دارای خصوصیات جسمانی و فیزیولوژیکی مخصوص به خود می‌باشند. و همین طور می‌تواند آنان را به آسیب‌ها و بدشکلی‌های بدنی خاصی مبتلا کند. از این رو موضوع ناهنجاری‌ها و آسیب‌های ورزشی ورزشکاران به ویژه در ورزش حرفه‌ای از زمینه‌های مهم در علوم ورزشی است [۵]. ورزشکاران در رشته‌های مختلف ورزشی برای رسیدن به سطوح عملکردی عالی نیازمند انجام تمرینات مستمر و تقویت عضلات خاصی از بدن می‌باشند و زمان زیادی را در وضعیت بدنی غالب آن رشته‌ ورزشی به تمرین می‌پردازند در نتیجه بسته به وضعیت غالب هر رشته ورزشی راستای بدنی آن ها ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد.وضعیت‌های بدنی متفاوتی وجود دارد که اگر خیلی شدید نباشند شاید برای عملکرد ورزشی سطح بالا برتری به شمار روند از این رو اتفاق نظر خاصی در مورد اصلاح ویژگی‌های غیرمعمول قهرمانان ورزشی وجود ندارد[۲۴].ورزش قهرمانی دارای عوارضی نیز می‌باشد که یکی از آن‌ ها می‌تواند ناهنجاری‌های ساختاری بدن ‌باشد .هرچند برخی ناهنجاری‌های وضعیتی جزیی وجود دارد که با مهارت‌های ورزشی سازگاری یافته‌اند و نشانگر آن ورزش خاص می‌باشند. دو و میدانی به عنوان یکی از ورزش‌هایی که آسیب‌های اندام تحتانی در آن زیاد رخ می‌دهد مطرح است. تخمین زده می‌شود حدود ۲۷ تا ۷۰ درصد دوندگان در طول دوران ورزشی خود دچار آسیب می‌شوند. آسیب‌های شایع دوندگان عبارت‌اند از: استرس فرکچر^[۱]، شین اسپلینت^[۲]،پلانتار فاشییت^[۳]،زانوی دوندگان^[۴]، درد کشککی-رانی^[۵]، تاندونیت آشیل^[۶]، تاندونیت کشککی^[۷] و همچنین کشیدگی همسترینگ ^[۸]. این در حالی است که ۳مورد از ۷ مورد آسیب‌های شایع دوندگان در ناحیه زانو می‌باشد[۵۰ ].

بیان مسئله

تغییر در وضعیت کلی و موقعیت قرارگیری راستای اندام تحتانی در اثر ورزش حرفه‌ای و طولانی مدت تحت عنوان انحرافات پاسچرال^[۹] مطرح است که گفته می‌شود ناشی از تمرینات شدید آن رشته ورزشی و سازگاری نامناسب بدن ورزشکار به آن رشته است. .طبق نظر بلوم فیلد^[۱۰] (۱۹۹۴)نیز برخی انحرافات وضعیتی جزیی وجود دارد که با مهارت‌های ورزشی سازگاری می‌یابند. زمانی که سخن از رابطه میان آسیب و ناهنجاری ناشی از رشته ورزشی به میان میاید ممکن است این رابطه دو سویه باشد که از این رابطه دو مفهوم قابل استفاده است یکی این که آسیب‌های ورزشی باعث ایجاد ناهنجاری می‌شوند که این موضوع در درازمدت ثابت شده است اما این مسئله که آیا ناهنجاری باعث بروز آسیب شود هنوز در پرده ابهام است. برخی از ورزش‌ها موجب یکسری تغییرات در بدن ورزشکاران می‌شود که به وضعیت غالب فرد در آن ورزش و عضلاتی که بیشتر در آن رشته درگیرند بر می‌گردد[۵۱]. تحقیقاتی وجود دارد که ارتباط میان ابعاد آنتروپومتری افراد با ناهنجاری‌ها و یا استعداد ابتلا به ناهنجاری‌ها را مطرح می‌کنند. با توجه به اینکه هر کدام از ورزشکاران دارای ابعاد آنتروپومتری متفاوت باهم می‌باشند به نظر می‌رسد یکی از عوامل موثر در بروز ناهنجاری‌ها می‌تواند خصوصیات آنتروپومتری آنان باشد. [۱۵]. وضعیت بدن و بر هم خوردن راستای مکانیکی هر یک از بخش‌های آن می‌تواند علاوه بر بروز وضعیت‌های جبرانی ثانویه در سایر بخش‌ها فرد را مستعد آسیب ورزشی خاصی نماید. هر چند مدارک زیادی دراین‌باره ارائه نشده و نیاز به تحقیقات بیشتر می‌باشد.
در این ارتباط عوامل موثر در ایجاد آسیب‌های دوندگان در ۳ گروه تقسیم‌شده‌اند:۱:عوامل تمرینی ۲:عوامل آناتومیکی ۳:عوامل بیومکانیکی. عوامل متعدد آناتومیکی برای بروز آسیب‌های دوندگان ذکرشده‌اند، اگرچه نتایج تحقیقات مختلف با یکدیگر در تضادند.به عنوان مثال کوان^[۱۱] و مکنزی^[۱۲] بر این باورند که افزایش قوس طولی کف پا باعث بروز آسیب می‌شود [۸۴،۴۴]. درحالی‌که ون^[۱۳] و جیمز^[۱۴] بر این باورند که ارتفاع قوس طولی کف پا تأثیری در بروز آسیب‌های دوندگان ندارد[۱۱۴،۶۴]. در هر حال میزان بروز آسیب در اندام تحتانی در ورزش‌های مختلف از جمله دو و میدانی با ارتفاع قوس‌های کف پا مرتبط می‌باشد.[۱۲۰]. راستای اندام تحتانی به عنوان یک عامل خطر در بروز آسیب‌های حاد و مزمن پیشنهاد شده است [ ۹۸، ۱۰۸ ]. این در حالی است که بسیاری از محققین فقط یک عامل آناتومیکی یا تعداد کمی از عوامل آناتومیکی راستای اندام تحتانی را مورد ارزیابی قرار داده‌اند [۷۸،۳۳، ۱۱۲]. ارزیابی کردن فقط یک یا تعداد محدودی از عوامل آناتومیکی راستای اندام تحتانی موقعیت اندام تحتانی را به طور کافی شرح نمی‌دهد و همچنین اطلاعات کافی را برای نشان دادن ارتباط معنی‌دار با آسیب از نظر بالینی فراهم نمی‌کند. بررسی راستای کامل اندام تحتانی نسبت به زمانی که فقط یک عامل بررسی می‌شود به طور دقیق‌تری ارتباط بین راستای اندام تحتانی و خطر بروز آسیب را شرح می‌دهد. چون که وقتی یک عامل بررسی می‌شود ممکن است اثر متقابل یا جبرانی و خنثی‌کنندگی با دیگر عوامل داشته باشد. عامل اثر متقابل متغیرهای راستای اندام تحتانی قبلاً تحت عنوان همبسته، جبرانی و خنثی‌کننده پاسچر توسط ویگر کروخ و کیسر^[۱۵][۱۰۱]، پیشنهادشده که این پاسچر از چندین عامل از جمله انحرافات در راستای استخوانی ناشی می‌شود. در تلاش برای گزارش اثر متقابل متغیرهای راستای اندام تحتانی در مطالعات آینده هدف باید اندازه‌گیری چندین متغیر راستای اندام تحتانی باشد و همچنین تعیین این نکته که آیا ارتباطی بین متغیرها وجود دارد یا خیر [۹۴، ۵۵]. با توجه به مسایل ذکرشده و چالش‌های موجود هدف ما پاسخ به این سوال است که آیا ابعاد آنتروپومتری و ناهنجاری‌های اندام تحتانی دوندگان در بروز آسیب‌های ورزشی این رشته تأثیرگذار است یا خیر؟

ضرورت و اهمیت تحقیق

هر چقدر فعالیت بدنی و ورزش از لحاظ کمی و کیفی توسعه و افزایش می‌یابد به همان نسبت نیز فشارهای ناشی از تمرین موجب بروز ضایعات و صدمات به ویژه در سیستم عضلانی-اسکلتی می‌شود. لذا بررسی علل وقوع و نحوه پیشگیری از صدمات ورزشی همواره مهم بوده و حجم قابل‌توجهی از تلاش‌های متخصصین و محققان این رشته را به خود اختصاص می‌دهد [۲۶]. بنابراین در تحقیق حاضر با توجه به اهمیت حرکات اصلاحی در تربیت بدنی و علوم ورزشی در راستای اهداف شناسایی، پیشگیرانه و کاهش آسیب و ناهنجاری‌های وضعیتی در ورزشکاران به مطالعه وضعیت کنونی جامعه آماری مورد مطالعه از نظر ابعاد آنتروپومتریک نیم رخ ساختاری و آسیب‌های آنان پرداخته می‌شود. تحقیق حاضر جهت بررسی ابعاد آنتروپومتریک و شناسایی آسیب و ناهنجاری‌های شایع در رشته‌های مختلف این رشته ورزشی صورت می‌گیرد. با توجه به انجام تمرینات شدید و طولانی مدت که ساختار عضلانی-اسکلتی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و انجام حرکاتی که باعث شکل‌گیری یک وضعیت غالب در رشته‌ ورزشی مربوطه می‌شود بنابراین تلاشمان بر این است تا ابعاد آنتروپومتریک، نیم رخ ساختاری و آسیب‌های شایع در دوندگان را بررسی کنیم و اطلاعات مفیدی در این زمینه در اختیار افراد فعال در این رشته قرار دهیم تا در برنامه‌های استعداد یابی، درمانی و پیشگیرانه بکار گیرند. همان طور که قبلا گفته شد در میان رشته‌های ورزشی متنوع، دو از جمله ورزش‌های مادر می‌باشد که به دلیل الگوهای متنوع حرکتی و تنوع رشته‌ای آن آسیب‌های ورزشی به میزان زیادی رخ می‌دهد که می‌تواند باعث قطع تمرینات و حتی ترک صحنه‌های رقابت گردد. بنابراین از طریق شناخت عوامل موثر در بروز آسیب‌های دوندگان می‌توان از آسیب و عواقب ناشی از آن جلوگیری کرد.

اهداف پژوهش

هدف کلی

بررسی ارتباط بین نیم رخ ساختاری و ابعاد آنتروپومتریک با آسیب‌های ورزشی دوندگان نخبه

اهداف اختصاصی

۱- بررسی ارتباط ناهنجاری‌های اندام تحتانی دوندگان با آسیب‌های شایع دوندگان
۲- بررسی ارتباط ویژگی‌های آنتروپومتریکی اندام تحتانی دوندگان با آسیب‌های شایع دوندگان
۳- بررسی ارتباط ویژگی‌های آنتروپومتریکی اندام تحتانی دوندگان با ناهنجاری‌های اندام تحتانی دوندگان
۴- بررسی آسیب‌های شایع اندام تحتانی در دوندگان
۵- بررسی ویژگی‌های آنتروپومتریکی (طول اندام تحتانی، طول ران ، طول ساق، زاویه Q، طول کف پا ،عرض زانو، عرض مچ پا،) اندام تحتانی در دوندگان
۶- بررسی راستای اندام تحتانی دوندگان در هر یک از متغیرها(زانوی ضربدری، پرانتزی، کف پای صاف، کف پای گود)

پیش‌فرض‌های پژوهش

1. 1. آزمودنی‌ها در این تحقیق به نحو مطلوبی با محقق همکاری کردند.

1. 1. آزمودنی‌ها، سؤالات پرسشنامه را به خوبی درک کرده و در پاسخ به آن‌ ها با صداقت و درستی عمل نموده‌اند.

1. 1. همه آزمودنی‌ها تحت شرایط یکسان مورد اندازه‌گیری قرار گرفتند.

فرضیات پژوهش

فرض صفر اول : ارتباط معنی‌داری بین ویژگی‌های آنتروپومتریکی(طول اندام تحتانی، طول ران، طول ساق، زاویه Q، عرض زانو،عرض مچ پا، طول کف پا) با ناهنجاری‌های اندام تحتانی(زانوی پرانتزی، زانوی ضربدری، کف پای صاف و کف پای گود) دوندگان نخبه وجود ندارد.
فرض صفر دوم: ارتباط معنی‌داری بین ویژگی‌های آنتروپومتریکی در هر یک از متغیرها (طول اندام تحتانی، طول کف پا، طول ران، طول ساق، زاویهQ، عرض زانو،عرض مچ پا) با آسیب‌های شایع دوندگان نخبه وجود ندارد.
فرض صفر سوم: ارتباط معنی‌داری بین هر یک از متغیرهای(زانوی پرانتزی، زانوی ضربدری، کف پای صاف، کف پای گود) با آسیب‌های شایع دوندگان نخبه وجود ندارد.

متغیرهای پژوهش

متغیر ملاک(مستقل)

الف)ناهنجاری‌های وضعیتی اندام تحتانی شامل:
-زانوی پرانتزی
-ضربدری
-کف پای صاف
-کف پای گود

که از طریق سوالاتی در یک طیف هفت درجه ای به صورتیکه به قطب های مثبت ارزش کمتری تعلق میگیرد ،مورد سنجش واقع میشود.
برای سنجش “تصویر کلی ” هم، از مقیاس اصلاح شده ی اشترن و کراکوور^[۱۷۲] (۱۹۹۳) استفاده شده است. به گونه ایکه از گردشگران خواسته شده نمره ای را از ۱ به عنوان منفی ترین تصویر تا ۷ به عنوان مثبت ترین تصویر،در نظر بگیرند.

بخش سوم مربوط به شناسایی ویژگی هایی که شیراز را در بین شهرهای نزدیک و رقبایش منحصر به فرد میکند میشود. که در این جهت از نتایج مطالعات تصویر پلاگ^[۱۷۳] (۱۹۹۹) و ادبیات موضوع و بروشورهای تبلیغاتی ۱۵ مورد استخراج شد و با نظر خبرگان اعم از اساتید دانشگاهی و صاحب نظران گردشگری شیراز مورد جرح و تعدیل قرار گرفت و نهایتا از پاسخ دهندگان خواسته شد که در یک طیف پنج درجه ای لیکرت ( ۱= کاملا ناموافق تا ۵= کاملا موافق ) به هرکدام امتیاز دهی کنند.
در توضیح مشابه بودن بعضی سنجه های تصویر شناختی و تصویر منحصر به فرد باید گفته شود که این سنجه ها باید متفاوت از هم در نظر گرفته شوند به این دلیل که تصویر شناختی ، کیفیت کلی از تجارب گردشگران را مورد سنجش قرار میدهد ( بدون هیچ مقایسه ای با مقاصد دیگر ) در حالیکه تصویر منحصر به فرد بیشتر بر مقایسه ی سنجه ها بین شیراز و مقاصد نزدیک و رقبایش متمرکز است.به طوریکه بسیار محتمل است که سنجه ای از تصویر در تصویر شناختی بسیار قوی ادراک شود در حالیکه همان مورد در مقایسه با رقبا کمتر قدرت مند تلقی شود. به عنوان مثال ویژگی هایی همچون ساحل ، اقیانوس و آب و هوای شرجی خصوصیاتی هستند که جاماییکا را به عنوان یک مقصد گردشگری معرفی میکنند در حالیکه ممکن است به هیچ عنوان، خاص و منحصر به فرد تلقی نشوند اگر که توجه خود را بر تصویر منحصر به فرد متمرکز کنیم.
دو پرسش نیز برای تعیین قصد دیدارکنندگان برای دیدار مجدد و پیشنهاد شیراز به عنوان مقصدی جذاب، به دیگران در نظر گرفته شد که در طیفی پنج درجه ای از احتمال بسیار کم تا احتمال بسیار زیاد مورد سنجش قرار گرفت.
قسمت چهارم پرسش نامه ، نیز اطلاعات جمعیت شناختیِ پاسخ دهندگان را شامل میشود.
۳-۷-۱- اعتبار پرسشنامه
اعتبار ابزار اندازه گیری به معنی آن است که این ابزار تا چه اندازه خصوصیات مورد نظر را اندازه گیری می کند . اعتبار ابزار اندازه گیری شامل اعتبار محتوایی و ساختاری است که در ادامه به تشریح هر یک پرداخته می شود . اعتبار محتوایی بیانگر آن است که کمیت و کیفیت سوالات از نظر خبرگان مورد بررسی قرار گیرد (مومنی ،۱۳۸۹ ) . در این پژوهش نیز سوال های پرسشنامه با نظر استادان محترم راهنما ، مشاور، در چندین مرحله بررسی، اصلاح و نهایی شد . بنابراین، سوال های پرسشنامه از اعتبار محتوایی (روائی) لازم برخوردار است . از آنجا که ابزار مورد استفاده،یعنی پرسشنامه ی مذکور با بهره گرفتن از سنجه هایی که برای هر متغیر در مدل توسط خبرگان و محققین این حوزه طراحی شده است (چنانکه در ادامه از نظر خواهد گذشت)، از این نظر ابزاری استاندارد می باشد و روایی آن قبلاً توسط صاحب­نظران مورد تأیید قرار گرفته است، ضمن آنکه همان طور که گفته شد جهت افزایش اعتبار، از نظر اساتید محترم نیز گذشته و مورد جرح و تعدیل با توجه به ویژگی های بومی مقصد،قرار گرفته است.
۳-۷-۲- بررسی روایی و پایایی پرسشنامه
یک آزمون خوب باید از تعدادی ویژگی مطلوب مانند عینیت، سهولت اجرا، عملی بودن، سهولت تعبیر و تفسیر، روایی و پایایی برخوردار باشد. مهم‌ترین موارد ذکر شده در این ویژگی‌ها، روایی و پایایی است. که در اینجا به بررسی این دو مورد پرداخته می‌شود. اگر پرسشنامه دارای این دو معیار باشد این بدان معنی است که میزان یا درصد اشتباه محقق در اندازه‌گیری ملاک‌ها و عوامل مورد نظر، اگر صفر نباشد به حداقل ممکن می‌رسد. پس روایی و پایایی نقطه مقابل اشتباه در اندازه‌گیری‌ها هستند. به طوری که هرچه میزان اشتباه محقق در مورد ملاک‌ها و عوامل اندازه‌گیری کمتر باشد اعتبار و قابلیت آن در اندازه‌گیری بیشتر می‌باشد. اعتبار در اندازه‌گیری را روایی^[۱۷۴] و قابلیت اعتماد را پایایی^[۱۷۵] می‌گویند(حافظ نیا، ۱۳۸۴) . روایی به این پرسش پاسخ می‌دهد که آیا پرسشنامه همان چیزی را اندازه‌گیری می‌کند که واقعاً در پی سنجش آن هستیم یا خیر. روایی آزمون عبارت است از توانایی ابزار مورد نظر در اندازه‌گیری صفتی که آزمون برای اندازه‌گیری آن ساخته شده است و شامل روایی صوری، روایی پیش‌بینی، روایی محتوا و … می‌باشد (حافظ نیا، ۱۳۸۴) .
از میان روش‌های متعددی که برای تعیین اعتبار اندازه‌گیری وجود دارد، همان گونه که در قسمت اعتبار توضیح داده شد، روایی صوری و تحلیل عاملی تاییدی برای این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته است. بدین صورت که از تعدادی از صاحب‌نظران و محقّقان در زمینه تحقیق، در رابطه با میزان درستی و شفافیت سؤالات پرسشنامه نظرخواهی به عمل می‌آید ؛ که بدین ترتیب از متخصّصان صاحب‌نظر در این رشته از جمله استاد راهنما و استاد مشاور و دیگر نخبگان از جمله افراد فعال در گردشگری شیراز (مقامات رسمی میراث فرهنگی شیراز و مدیران مطرح ترین دفاتر خدمات مسافرتی) نظرخواهی به عمل آمد که آن‌ ها اعتبار پرسشنام
ه را تأیید کردند. و همچنین با کمک نرم افزار لیزرل و روش تحلیل عاملی تاییدی روایی متغیر ها مورد سنجش قرار گرفت که نتایج آن را در فصل بعد از نظر خواهیم گزراند.
پایایی:
پایایی یک وسیله اندازه‌گیری، عمدتاً به دقت نتایج حاصل از آن اشاره می‌کند . پایایی به : دقت، اعتمادپذیری، ثبات یا تکرارپذیری نتایج آزمون اشاره می‌کند . پایایی ابزار، عبارت است از این که اگر یک وسیله اندازه‌گیری که برای سنجش متغیر و صفتی ساخته شده، در شرایط مشابه در زمان یا مکان دیگر مورد استفاده قرار گیرد، نتایج مشابهی از آن حاصل شود . قابلیت اعتماد نشانگر آن است که تا چه اندازه ابزار اندازه‌گیری، ویژگی‌های باثبات آزمودنی یا ویژگی‌های موقتی و متغیر وی را می‌سنجد . برای تعیین پایایی پرسشنامه مورد استفاده در این پژوهش از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است . این روش برای محاسبه هماهنگی‌های درونی ابزارهای اندازه‌گیری از جمله پرسشنامه‌ها یا آزمون‌هایی که خصیصه‌های مختلفی را اندازه‌گیری می‌کنند به کار می‌رود. ضریب آلفای کرونباخ توسط کرونباخ^[۱۷۶] ابداع شده و یکی از متداول‌ترین روش‌های اندازه‌گیری اعتمادپذیری یا پایایی پرسشنامه‌ها است(دانایی فرد و همکاران، ۱۳۹۰) . برای محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ابتدا باید واریانس نمره‌های هر زیرمجموعه سؤال‌های پرسشنامه یا زیر آزمون و واریانس کل را محاسبه کرد . سپس با بهره گرفتن از رابطه زیر مقدار ضریب آلفای کرونباخ را محاسبه کرد(سرمد و همکاران، ۱۳۸۵) .
a = ضریب پایایی کل آزمون
تعداد زیر مجموعه‌های سئوال‌های پرسشنامه یا آزمون = J
واریانس زیر آزمون Jام S_j² =
واریانس کل پرسشنامه یا آزمون S² =
هر چه این معیار به مقدار یک نزدیک‌تر باشد نشان‌دهنده پایایی بالا و هر چه این مقدار به صفر نزدیک‌تر باشد نشان‌دهنده عدم پایایی پرسشنامه می‌باشد . کرونباخ، ضریب پایایی ۴۵% را کم، ۷۵% را متوسط و قابل قبول و ضریب پایایی ۹۵% را زیاد پیشنهاد کرده است. بنابراین قابلیت اعتماد در این پژوهش، از روش آلفای کرونباخ و استفاده از نرم‌افزار ۱۹ Spss مورد بررسی قرار گرفته است.
با بهره گرفتن از فرمول زیر مقدار ضریب آلفای کرونباخ را محاسبه می‌کنیم.

که در آن :
تعداد زیر مجموعه‌های سئوال‌های پرسشنامه یا آزمون = J
واریانس زیر آزمون Jام S_j² =
واریانس کل پرسشنامه یا آزمون S² =
بدین منظور یک نمونه اولیه شامل ۳۰ پرسشنامه پیش آزمون گردید و سپس با بهره گرفتن از داده‌های به دست آمده از این پرسشنامه‌ها و به کمک نرم‌افزار آماری Spss میزان ضریب اعتماد با روش آلفای کرونباخ محاسبه شد ضریب آلفای کرونباخ برای متغیرهای تحقیق و ابعاد ان به شرح زیر می باشد:
جدول۱-۳- میزان آلفای کرونباخ متغیرها و ابعاد تحقیق

پس از غم دنیا شکایت نکنید که در واقع شکایت از خداست؛ «خداوند می‌گوید از من شکایت مکنید از غم دنیا .شما را این پوشیده نیست که هر دو جهان مراست ومن شما را » (تذ: ۳۸۶). همچنین تحمّل دردها و رنج‌های دنیوی، شادی‌های بیشماری را در آخرت برای ما رقم خواهد زد.عطّار معتقد است درد و اندوه دنیا درمانی ندارد جز اینکه به جهان دیگر برسیم و دردهایمان به شادی تبدیل شود در آنجا در برابر هر دری که در این دنیا می‌کشیم، شادی‌ها به دست خواهیم آورد (شجیعی، ۱۳۶۳: ۲۵۶):

جهان جاودان خوش خوش جهانی‌ست

که کلّی این جهان زان یک نشانی ست…

هم اینجا حلقه آن در بگیری

گر اینجا از وجود خود بمیری

(اس: ۱۵۰)

عطّار درباره ارزش دنیا حکایت زیادی ندارد و نمونه هایی ارائه نمی‌دهد. تنها در قصه یازدهم از مقاله یازدهم مثنوی مصیبت نامه داستان مردی را می‌آورد که در غاری خفته بود. عیسی (ع) او را دید. گفت برخیز و کار کن تا توشه آخرت فراهم کنی. گفت من کار دو عالم را تمام کرده ام. عیسی (ع) پرسید که کار تو چیست؟
گفت دنیا پیش من ارزشی ندارد:

عیسی مریم چو بشنید این سخن

گفت «اکنون هرچه می‌خواهی بکن

چون ز دنیا فارغی آزاد خفت

خواب خوش یادت بخفت و شاد خَفت»

(مص:۲۴۱)

۳-۱۲- دنیادوستی و آثار آن
بیشتر مطالب این بخش مربوط به اقوالی است که عطّار از قول دیگران نقل می‌کند و به بیان آثار دنیادوستی در دنیا وآخرت می‌پردازد و ثمرات دشمنی با آن را نیز بیان می‌کند. در ادامه با این نظرات واقوال آشنا می‌شویم.
ابتدا به بررسی این نکته می‌پردازیم که دنیا دوستی چه ارتباطی با بندگی خداوند دارد. اوّلین نکته این که شرط دوستی خدا بی‌رغبتی به دنیا و عالم عقبی است. از ابراهیم بن ادهم «نقل است که یکی را گفت خواهی که از اولیا باشی؟ گفت بله. گفت به یک ذرّه دنیا وآخرت رغبت مکن و روی به خدا آر به کلّیت و خویشتن از ماسوی الله فارغ گردان و طعام حلال خور. بر تو نه صیام روز است و نه قیام شب» (تذ: ۱۵۲). همانطور که ملاحظه می‌کنید اهمّیت بی‌رغبتی در دنیا وآخرت برای دستیابی به دوستی خداوند از عبادت و مجاهده در راه او بیشتر است.دومین نکته این که دنیادوستی مانع دستیابی به سرّ الهی است. به اعتقاد جنید بغدادی جایگاه سرّ الهی دل دوستان خداست، امّا اگر دلی به دنیا دوستی گرفتار باشد، خدا سرّ خود را در آن دل نمی‌نهد (تذ: ۴۵). چنانکه می‌دانیم آشنا شدن به سرّ الهی آرزوی سالکان است و برای رسیدن به آن باید در هر حالی راضی بود و محک همّت آنها در این طریق بی‌نیازی ازدنیاست. چون دنیا محل درد و رنج فانی است لذا می‌خواهد تا از آن دست بشوییم:

برگذر‌ای دل غافل که جهان برگذر است

که همه کار جهان رنج دل و درد سر است